Thu đăng Tuyên Thành
Tạ Diễu bắc lâu
Giang thành như hoạ lý,
Sơn vãn vọng tình không.
Lưỡng thuỷ giáp minh kính,
Song kiều lạc thái hồng.
Nhân yên hàn quất dữu,
Thu sắc lão ngô đồng.
Thuỳ niệm bắc lâu thượng,
Lâm phong hoài Tạ công.
Tạ Diễu bắc lâu tức Tạ Diễu lâu 謝脁樓 hay Tạ công lâu 謝公樓, đời Đường đổi tên thành Điệp Chướng lâu 疊嶂樓, do Tạ Diễu cho xây khi làm thái thú Tuyên Thành. Tạ Diễu 謝眺 (hay Tạ Thiếu, có sách chép là 謝脁, 464-499) là thi nhân cũng là quan thời Tề ở Nam triều. Lầu còn di chỉ trên núi Lăng Dương 陵陽, vì vậy mới có câu.
秋登宣城謝眺北樓
江城如畫裏
山晚望晴空
兩水夾明鏡
雙橋落綵虹
人煙寒橘柚
秋色老梧桐
誰念北樓上
臨風懁謝公
Mùa thu lên phía bắc thành
Tạ Diễu ở Tuyên Thành
(Dịch thơ: Chi Nguyen)
Giang Thành cảnh đẹp như tranh.
Bóng chiều trên núi, trong lành tầng không.
Nước mưa như tấm gương trong.
Cầu kiều soi bóng, sắc hồng ban mai.
Vườn cam chín đỏ nhà ai.?
Trong làn khói lạnh, thu phai ngô đồng.
Bắc lầu còn mãi ngóng trông.
Ngồi đây hóng gió, Tạ Công nhớ hoài.
Sơ lược tiểu sử tác giả:
Lý Bạch 李白 (701-762) tự Thái Bạch 太白, hiệu Thanh Liên cư sĩ 青蓮居士, sinh ở Tứ Xuyên (làng Thanh Liên, huyện Chương Minh, nay là huyện Miện Dương). Quê ông ở Cam Túc (huyện Thiên Thuỷ - tức Lũng Tây ngày xưa). Lý Bạch xuất thân trong một gia đình thương nhân giàu có. Lúc nhỏ học đạo, múa kiếm, học ca múa, lớn lên thích giang hồ ngao du sơn thuỷ, 25 tuổi “chống kiếm viễn du”, đến núi Nga My ngắm trăng, ngâm thơ rồi xuôi Trường Giang qua hồ Động Đình, lên Sơn Tây, Sơn Đông cùng năm người bạn lên núi Thái Sơn “ẩm tửu hàm ca” (uống rượu ca hát), người đời gọi là Trúc khê lục dật. Sau đó được người bạn tiến cử với Đường Minh Hoàng, ông về kinh đô Trường An ba năm, nhưng nhà vua chỉ dùng ông như một “văn nhân ngự dụng” nên bất mãn, bỏ đi ngao du sơn thuỷ.
Đến Lạc Dương, gặp Đỗ Phủ kết làm bạn vong niên (Đỗ Phủ kém Lý Bạch 11 tuổi). Họ cùng Cao Thích vui chơi, thưởng trăng ngắm hoa, san bắn được nửa năm. Rồi ông lại tiếp tục chia tay Đỗ Phủ viễn du về phương nam. Những năm cuối đời ông ẩn cư ở Lư Sơn. Tương truyền năm 61 tuổi ông đi chơi thuyền trên sông Thái Thạch, tỉnh An Huy, uống say, thấy trăng lung linh đáy nước, nhảy xuống ôm trăng mà chết. Nay còn Tróc nguyệt đài (Đài bắt trăng) ở huyện Đăng Đồ, An Huy, là địa điểm du lịch nổi tiếng. Người đời phong danh hiệu cho ông là Thi tiên, Trích tiên, Tửu trung tiên,...
Nguồn: Thi Viện