NỘI HÀM CỦA CHỮ "VONG" (QUÊN) TIẾT LỘ: TẠI SAO CON NGƯỜI NHIỀU PHIỀN NÃO?

Từ một chữ “Vong” (忘) này có thể thấy được hàm nghĩa sâu xa, lại có thể thấy được tại sao con người nhiều phiền não.

Nội hàm của chữ ‘Vong’ (quên) tiết lộ: Tại sao con người nhiều phiền não?

Hàm nghĩa chữ ‘Vong’ (quên)

Người xưa vốn rất coi trọng đức. Người có đức dày mới có thể mang chở được vạn vật, từ đó danh – lợi đều tự có đủ đầy. Thất đức thì sẽ suy bại, đức hết thì sẽ diệt vong. Do đó người mưu cầu tài lợi, người tìm kiếm quyền thế thì trước hết phải coi trọng đức. Chịu khổ và làm việc thiện cho người khác thì tích được đức lớn.

Trong phần “Đại tông sư” sách “Trang Tử” có viết:

“Sông suối khô cạn, cá sống trên mặt đất bùn, chúng dùng hơi ẩm hà hơi cho nhau, dùng nước bọt thấm ướt cho nhau, quan tâm lẫn nhau, dựa vào nhau mà sống. Như thế này đâu bằng lúc sống ở sông hồ, vui vẻ tự tại quên lẫn nhau.

Người ta thường ca ngợi vua Nghiêu nhân đức mà chê cười vua Kiệt bạo ngược. Như thế này đâu bằng quên đi cả Nghiêu lẫn Kiệt mà đồng hóa với Đạo”.

Đạo đức như nước. Đạo gia ví xã hội con người với sông hồ, con người như cá trong nước. Xã hội có đạo đức cao thượng, sông hồ nước sâu sóng rộng, cá tự nhiên vui vẻ tự tại. Xã hội có đạo đức thấp kém, giống như sông hồ cạn khô nước nguồn. Mọi người như những con cá mắc cạn, thổi hơi nước cho nhau, giúp nhau cùng tồn tại. Như vậy đâu bằng quên lẫn nhau, chuyên cần tu dưỡng đạo đức. Đàm luận chuyện thị phi, đâu bằng nhảy ra khỏi thị phi, quên đi ngăn cách và mâu thuẫn, thanh tịnh vô vi, thuận theo tự nhiên.

Chữ “Vong” (忘) nghĩa là quên, gồm chữ Vong (亡) nghĩa là mất, chết và chữ Tâm (心). Tu Đạo là phải tu mất hết các cái tâm của người thường, từ đó phản bổn quy chân, trở về với bản tính, với chân lý Đại Đạo. Nhân tâm mất thì tâm tịnh, tịnh hóa nhân tâm thì đạt được thanh tịnh, đạo đức thăng hoa đến nhân tâm hết sạch chính là vô vi.

Lão Tử nói: “Tổn chi hựu tổn, dĩ chí vô vi”, chính là chỉ nhân tâm được trừ bỏ hết sạch, đạt đến trạng thái vô vi mà đắc Đạo viên mãn.

Quên là mất đi cái tâm phàm, tâm mất rồi thì sẽ ngộ.

Tại sao con người nhiều phiền não

Thứ nhất là nhân tâm danh lợi tình quá nhiều. Những tâm này hết thì không còn phiền não nữa. Vô dục vô cầu, sau đó mới có niềm vui vĩnh hằng.

Thứ hai là không tin mệnh Trời. Tin mệnh Trời thì mới thuận theo lẽ Trời, đối ứng sự vật cụ thể thì mới thuận lý, đó chính là thuận theo tự nhiên.

Thứ ba là sợ khổ, không thể chịu thiệt. Chịu thiệt thì bị người ta coi là kẻ ngốc nghếch, là chuyện đáng cười.

Nhưng người tu luyện chịu khổ thì mới tiêu nghiệp được. Có thể chịu thiệt thì mới là biểu hiện thực sự tin vào lẽ Trời. Nếu không thì làm sao tiêu nghiệp được? Nợ nghiệp hoàn trả như thế nào? Do đó người hiểu rõ lẽ Trời mới có thể chịu khổ lớn, mới có thể chịu thiệt lớn, cam tâm tình nguyện để cho người ta coi là kẻ ngu ngốc mà chẳng động cái tâm. ‘Đại trí nhược ngu’ chính là ý nghĩa này.

Quên nghĩa là mất đi cái tâm người thường, tâm mất rồi thì mới ngộ. Mất đi cái tâm phàm có lẽ chính là ý nghĩa đích thực của cuộc sống. Sự thanh tịnh của cuộc đời và cội nguồn của vui vẻ hạnh phúc, không gì bằng cái tâm phàm kia đã chết. Cái tâm kia không chết mà tìm cầu tự tại thì quả là vọng tưởng.

Chữ Vọng (妄 – vọng tưởng) gồm chữ Vong (亡 – chết, mất) và chữ Nhữ (女 – bạn, anh – cũng viết 汝), như vậy vọng tưởng có nghĩa là hại chết bạn. Ai muốn hại chết bạn? Đó là cái tâm phàm biểu hiện bề mặt nhất. Không còn tâm người thường, tâm phàm thì không còn bạn.

Bạn từ đâu đến thì về nơi đó, nếu quên mất rồi thì chính là vọng niệm. Dằn vặt con người, hại chết bạn chính là cái đó: nhân tâm vọng niệm. Không tu bỏ nó đi thử hỏi có được không?

Đăng Dũng / Nguồn: ĐKN