TÂN DI Ổ - VƯƠNG DUY

Tân di ổ - Vương Duy

Mộc mạt phù dung hoa,

Sơn trung phát hồng ngạc.

Giản hộ tịch vô nhân,

Phân phân khai thả lạc.

Tân di 辛夷 là hoa mộc lan, còn ổ 塢 là vùng đất trũng thấp, bốn phía xung quanh cao. Như vậy tân di ổ 辛夷塢 nên dịch là "thung lũng mộc lan". Các sách chú giải Vương Duy, chẳng hạn như Vương Duy tập hiệu chú 王維集校注 của Trần Thiết Dân, Trung Hoa thư cục 1997 (trang 423) cũng đều hiểu như vậy, và thung lũng hoa này đương thời là một cảnh đẹp ở nơi Vương Duy ẩn cư, biệt thự Võng Xuyên 輞川 đất Lam Điền 藍田 (ở tỉnh Thiểm Tây ngày nay).

辛夷塢 - 王維

木末芙蓉花

山中發紅萼

澗戶寂無人

紛紛開且落

Thung lũng mộc lan

(Dịch thơ: Chi Nguyen)

Đài hồng đẹp tựa cánh sen.

Giữa lưng chừng núi, bon chen sắc hồng.

Non khe vắng lặng ai trông.

Hoa nở hoa rụng, mất công hoa chờ.

Sơ lược tiểu sử tác giả:

Vương Duy 王維 (699-759), tự là Ma Cật 摩詰, người huyện Kỳ (thuộc phủ Thái Nguyên, tỉnh Sơn Tây). Cha mất sớm, mẹ là một tín đồ thờ Phật suốt ba mươi năm. Do đó, Vương Duy chịu ảnh hưởng tư tưởng của đạo Phật. Vương Duy tài hoa từ nhỏ, đàn hay, vẽ giỏi, chữ đẹp, văn chương xuất chúng. Năm 19 tuổi, Vương Duy đến Trường An, được Kỳ Vương Lý Phạm mến tài; đỗ đầu kỳ thi của phủ Kinh Triệu. Năm 21 tuổi, thi đậu tiến sĩ, được bổ làm Ðại Nhạc thừa rồi bị giáng làm tham quân ở Tế Châu. Sau nhân Trương Cửu Linh làm Trung Thư lệnh, ông được mời về làm Hữu Thập di, Giám sát ngự sử, rồi thăng làm Lại bộ lang trung. Trong thời gian này, thanh danh của ông và em là Vương Tấn vang dậy Trường An. Sau đó đến lượt Trương Cửu Linh lại bị biếm, Vương Duy đi sứ ngoài biên ải và ở Lương Châu một thời gian. Khi An Lộc Sơn chiếm kinh thành, Vương Duy bị bức bách làm chức Cấp sự trung, sau khi bị câu lưu tại chùa Bồ Ðề. Một hôm An Lộc Sơn mở đại yến tại ao Ngưng Bích, có các nhạc công của Lê viên tấu nhạc, khiến mọi người cảm xúc rơi lệ. Vương Duy nghe bài ấy cảm thương làm bài "Ngưng Bích trì".

 
Sau khi loạn yên, Vương Duy được tha tội và phục chức, chính nhờ bài thơ này, và nhờ có Vương Tấn, đang làm hình bộ thượng lang, xin giải chức chuộc tội cho anh. Về sau, Vương Duy làm đến chức Thượng thư hữu thừa.

 
Ông giỏi văn nghệ, ưa tiêu dao, nên tuy làm việc với triều đình nhưng vẫn thích nơi có cảnh quan yên tĩnh. Ông được gần vua, các cận thần và được quý trọng vì am hiểu văn chương nghệ thuật. Song trong lòng đã sẵn hướng về thiên nhiên nên thơ ông tả nhiều thú điền viên sơn thủy. Ông có một trang viên riêng cho mình, ở đó ông gảy đàn, thổi sáo và làm thi phú.
Ông để lại khoảng 400 bài thơ, trong đó có những bài thơ thời trẻ, bộc lộ tâm trạng của lớp tri thức có tài có chí không được dùng, sống trong cảnh hàn vi, còn bọn công tử quý tộc dốt nát lại giàu có, rong chơi xa hoa, trụy lạc.

Những tháng năm ở biên cương, thơ ông có tình điệu khẳng khái, hiên ngang, đề cao lòng yêu nước, tinh thần hăng hái của những người lính canh giữ biên cương, sẵn lòng vì một triều đại đang mở mang, hướng tới thịnh vượng (Sứ chí tái thượng, Lũng đầu ngâm, Lão tướng hành,...)

 
Thơ Vương Duy có một phần nổi bật quan trọng đó là thơ thiên nhiên. Do thú ưa thích một lối sống thanh tao, phong nhã, tâm hồn ông hoà nhập với cảnh sống thanh bình của làng quê yên ấm. Thơ ông miêu tả núi sông hùng vĩ, cảnh làm ruộng, gặt hái, lấy sự chất phác đôn hậu của đời sống dân chúng cần mẫn trên đồng ruộng làm nền. Thơ ông còn đắm trong tư tưởng hỷ xả từ bi của đạo Phật.

 
Thơ Vương Duy có phong cách riêng, có chất hùng tráng và thâm trầm. Tài thơ của ông giàu có ở cách thể hiện những đề tài khác nhau, việc miêu tả thiên nhiên tinh tế và đầy sống động. Ngôn ngữ thơ cô đọng và điêu luyện, phù hợp với những ý tứ sâu sắc, truyền cảm.
Ngoài tài thơ ra, Vương Duy còn sành âm nhạc, giỏi thư pháp và hội họa. Tranh sơn thủy của ông mở đầu cho lối họa Nam Tông. Người ta thường khen ông là: "Trong thơ có họa, trong họa có thơ" (Thi trung hữu hoạ, hoạ trung hữu thi).

 
Ðối với Phật giáo đương thời, Vương Duy có địa vị cao trong Nam phái thiền tông. Người đời sau gọi ông là Thi Phật.

Nguồn: Thi Viện

CÔNG DỤNG CỦA YẾN SÀO CÓ THẦN THÁNH NHƯ QUẢNG CÁO?

Yến sào là thực phẩm quý giá, giàu dinh dưỡng, có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe nếu dùng đúng cách, đúng đối tượng.

Từ xa xưa, yến sào đã được xếp vào hàng cao lương mỹ vị, là món ăn chỉ dành cho vua chúa, giới quý tộc nhờ giá trị dinh dưỡng cao và sự quý hiếm trong tự nhiên.

Ngày nay, khi công nghệ nuôi yến phát triển và việc tiếp cận tổ yến trở nên phổ biến hơn, sản phẩm này được tung hô như một loại thần dược có thể bồi bổ toàn diện cho mọi lứa tuổi.

Tuy nhiên, liệu những lời quảng cáo hoa mỹ ấy có cơ sở khoa học không? Hay đó chỉ là một phần trong chiến lược tiếp thị đầy khôn khéo.

Yến sào - thượng phẩm từ thiên nhiên

Yến sào là tổ của chim yến, được hình thành từ nước bọt tiết ra trong quá trình loài chim này làm tổ. Quá trình tạo tổ thường kéo dài từ 30 đến 45 ngày, mỗi tổ nặng khoảng 7 – 15g. Trước đây, việc khai thác yến chủ yếu thực hiện trong hang động tự nhiên, nguy hiểm và hiếm có, nên tổ yến rất quý giá. Hiện nay, nhờ công nghệ nuôi chim yến trong nhà, nguồn cung tổ yến đã dồi dào hơn, nhưng giá trị của yến sào vẫn ở mức cao, dao động từ vài triệu đến hàng chục triệu đồng/kg.

Theo các phân tích dinh dưỡng hiện đại, tổ yến chứa khoảng 45 – 55% protein (dễ hấp thụ); 18 loại axit amin, trong đó có nhiều axit amin thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được như valine, leucine, isoleucine, threonine; 7 – 10% carbohydrate; Khoáng chất như sắt, kẽm, kali, canxi, magie, phốt pho; Các yếu tố tăng trưởng biểu bì (EGF) có vai trò trong tái tạo mô và tế bào.

Đặc biệt, yến sào còn chứa axit sialic thành phần quan trọng trong cấu trúc tế bào thần kinh, giúp tăng cường trí nhớ và glycoprotein hỗ trợ miễn dịch.

Công dụng của yến sào, khoa học nói gì?

Tăng cường sức đề kháng

Một số nghiên cứu cho thấy các hợp chất trong yến sào có khả năng kích thích sản sinh tế bào miễn dịch, giúp cơ thể tăng cường khả năng phòng chống vi khuẩn, virus. Điều này lý giải tại sao tổ yến thường được dùng để bồi bổ cho người mới ốm dậy, người cao tuổi, phụ nữ sau sinh…

Hỗ trợ phục hồi sau bệnh

Với hàm lượng dinh dưỡng cao, dễ tiêu hóa, yến sào được xem là thực phẩm lý tưởng cho người đang suy nhược, sau phẫu thuật, hay bệnh nhân ung thư đang điều trị hóa chất. Nhiều bệnh viện đã đưa tổ yến vào thực đơn dinh dưỡng cho bệnh nhân trong quá trình hồi phục.

Làm đẹp và chống lão hóa

Glycoprotein và EGF trong yến sào có vai trò quan trọng trong việc tái tạo da, cải thiện độ đàn hồi và dưỡng ẩm. Vì thế, nhiều phụ nữ dùng tổ yến với mục đích làm đẹp từ bên trong. Một số hãng mỹ phẩm cũng sử dụng chiết xuất tổ yến trong các sản phẩm chống lão hóa, làm trắng da.

Cải thiện trí nhớ

Axit sialic vốn đóng vai trò trong phát triển hệ thần kinh và trí não, có mặt trong yến sào với tỷ lệ đáng kể. Một vài nghiên cứu sơ bộ trên động vật cho thấy yến sào có thể cải thiện khả năng học tập và trí nhớ, tuy nhiên, các thử nghiệm lâm sàng trên người vẫn chưa đầy đủ để khẳng định chắc chắn hiệu quả này.

Những hiểu lầm, quảng cáo thổi phồng

Bên cạnh những giá trị dinh dưỡng có thật, thị trường hiện nay tràn lan những lời quảng cáo phóng đại, thậm chí sai sự thật về công dụng của yến sào như: Trẻ uống yến sẽ cao lớn vượt trội; Người bị ung thư dùng yến sẽ khỏi bệnh; Yến sào giúp “trẻ mãi không già”, “đẹp không cần thẩm mỹ”...

Những tuyên bố này chưa có cơ sở khoa học để xác nhận. Tổ yến là thực phẩm bổ dưỡng, nhưng không thể thay thế thuốc và không có tác dụng điều trị bệnh như nhiều người lầm tưởng.

Không phải ai cũng nên dùng yến sào

Dù yến sào bổ dưỡng, nhưng không phải ai cũng phù hợp:

Trẻ dưới 1 tuổi hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện, sử dụng dễ dị ứng.

Người có cơ địa dị ứng: Dễ phản ứng với protein lạ.

Người bị tiểu đường: Một số sản phẩm yến chưng có đường tiềm ẩn nguy cơ tăng đường huyết.

Người bệnh gout hoặc có vấn đề chuyển hóa đạm: Cần cẩn trọng do hàm lượng protein cao.

Ngoài ra, lạm dụng yến sào trong chế độ ăn có thể gây mất cân bằng dinh dưỡng, dẫn đến chán ăn các thực phẩm khác.

Nguy cơ từ hàng giả và sản phẩm trôi nổi

Trên thị trường, không ít sản phẩm yến sào bị làm giả bằng cách pha tạp gelatin, lòng trắng trứng, thạch agar, hoặc dùng hóa chất tẩy trắng, tạo mùi. Việc sử dụng yến giả không chỉ gây lãng phí tiền bạc mà còn tiềm ẩn rủi ro cho sức khỏe.

Người tiêu dùng nên chọn mua tại các thương hiệu uy tín, có chứng nhận nguồn gốc, vệ sinh an toàn thực phẩm và có mã QR truy xuất rõ ràng. Đừng vì ham rẻ mà đánh cược sức khỏe của bản thân và gia đình.

Trương Hiền / Theo: Kiến Thức