BIÊN TRUNG TỐNG BIỆT
Ngũ tái ly gia biệt lộ du,
Tống quân hàn tẩm bảo đao đầu.
Dục tri phế phủ đồng sinh tử,
Hà dụng an nguy vấn khứ lưu?
Sách trượng chỉ nhân đồ tuyết sỉ,
Hoành qua nguyên bất vị phong hầu.
Cố viên thân lữ như tương vấn,
Quý ngã biên trần thượng vị thu.
邊中送別 - 袁崇煥
五載離家別路悠
送君寒浸寶刀頭
欲知肺腑同生死
何用安危問去留
策杖只因圖雪恥
橫戈原不為封侯
故園親侶如相問
愧我邊塵尚未收
Tiễn đưa nơi biên ải
(Dịch thơ: phanlang)
Rời gia đình năm năm đường xa thẳm
Tiễn các anh khí lạnh thấm bảo đao
Cùng sống chết ruột gan này muốn biết
Chuyện an nguy, giữ bỏ, hỏi tại sao
Rửa hận nước nên trỏ roi lên ngựa
Múa đao thương không phải kiếm phong hầu
Nếu bạn hữu cùng quê xưa có hỏi
Nói thẹn vì bụi biên ải chưa thôi
Sơ lược tiểu sử tác giả:
Viên Sùng Hoán 袁崇煥 (1584-1630) tự Nguyên Tố 元素, hiệu Tự Như 自如, người trấn Thạch Kiệt, Quảng Đông, xuất thân là văn thần, đỗ tiến sĩ năm Vạn Lịch thứ 48 (1619) và được bổ làm quan huyện Vũ Hoà, nhưng sau lại là một quân sự và chính trị gia trứ danh cuối đời Minh, một danh tướng trong giai đoạn kháng Thanh, cả đời chưa từng bại trận.
Năm 1622, triều đình gọi ông về kinh đô và bổ nhậm chức vụ Phương tu chủ sự ở bộ binh. Ông tự tiến cử mình với Minh Hy Tông để ra chiếm lại và giữ Sơn Hải quan và Ninh Viễn, thực hiện xây dựng Ninh Viễn thành một phòng tuyến chắc chắn. Tuy nhiên, trong triều đình, năm 1627, thái giám Nguỵ Trung Hiền lo ngại uy thế của ông nên đã gièm pha với vua khiến ông bị cách chức về quê. Khi Sùng Trinh lên ngôi, trừ bỏ Nguỵ Trung Hiền, triều hồi Viên Sùng Hoán và bổ nhiệm ông làm Tổng đốc Liêu Đông, trấn thủ Sơn Hải quan.
Năm 1629, quân Mãn Thanh do Hoàng Thái Cực chỉ huy đi vòng qua Liêu Đông tập kích Bắc Kinh. Ông đích thân dẫn quân về giao chiến đẩy lui giặc và bảo vệ được kinh thành. Hoàng Thái Cực biết Sùng Trinh đa nghi nên sau đó phao tin rằng Viên Sùng Hoán có thoả ước ngầm với Mãn Thanh. Vua tôi nhà Minh tin thật, cho rằng chính Viên Sùng Hoán dẫn quân Mãn Thanh tới uy hiếp triều đình, lập tức triệu ông về vấn tội và hạ ngục, nửa năm sau thì bị xử lăng trì, gia quyến bị đày ra xa 3000 dặm. Sau khi ông chết, quân Mãn Thanh nhanh chóng giành thế chủ động, chiếm các thành và tiêu diệt nhà Minh.
Nỗi oan của ông chỉ được giải vào hơn 100 năm sau, khi vua Càn Long nhà Thanh xuống chiếu minh oan.
Nguồn: Thi Viện
