Mọi người ắt hẳn đều biết ý nghĩa của câu thành ngữ “Nhất ngôn cửu đỉnh” (一言九鼎), ý chỉ rằng lời nói hết sức có trọng lượng. Vào thời cổ đại, có rất nhiều câu chuyện liên quan đến thành ngữ này!
“Nhất ngôn cửu đỉnh”, ý chỉ lời nói rất có trọng lượng, là bắt nguồn từ điển cố Mao Toại thuyết phục Sở Vương. (Ảnh minh họa qua Rules Of Survival Cheat)
Mao Toại tự tiến cử, một lời nặng tựa chín đỉnh
Thời Chiến Quốc, nước Tần tấn công Hàm Đan nước Triệu, Tướng quốc Bình Nguyên Quân nước Triệu phải đi cầu viện nước Sở, muốn liên kết với nước Sở để chống lại nước Tần. Bình Nguyên Quân bèn chọn 20 môn khách văn võ song toàn để cùng đi, nhưng chọn đi chọn lại chỉ chọn được 19 người, còn một người tìm mãi không thấy ai xứng đáng, lúc này có một người tên là Mao Toại tự mình tiến cử, Bình Nguyên Quân liền thu nạp.
Đến nước Sở, Bình Nguyên Quân không thể thuyết phục được Sở Vương viện trợ cho nước Triệu. Cuối cùng Mao Toại vung kiếm lên phía trước uy hiếp, phân tích tình thế cho Sở Vương, ngôn từ mạnh mẽ sắc bén, khí thế bức người, Sở Vương bèn đồng ý thoả thuận với nước Triệu.
Sau khi Bình Nguyên Quân trở về nước Triệu, thấy mình nói cả ngày mà không thuyết phục được Sở Vương, còn Mao Toại chỉ nói vài câu đã khiến Sở Vương tâm phục khẩu phục, vì thế khen Mao Toại rằng: “Mao tiên sinh vừa đến nước Sở, đã có thể khiến nước Sở coi trọng như cửu đỉnh. Mao tiên sinh dựa vào ba tấc lưỡi, mà có thể mạnh hơn trăm vạn quân” (Mao tiên sinh nhất chí Sở, nhi sử Triệu quốc trọng vu cửu đỉnh Đại Lữ. Mao tiên sinh tam thốn chi thiệt, cường vu bách vạn chi sư. 毛先生一至楚, 而使赵国重于九鼎大吕. 毛先生三寸之舌, 强于百万之师). Thành ngữ “Nhất ngôn cửu đỉnh” chính là bắt nguồn từ diễn biến điển cố này.
Cửu đỉnh là gì?
“Đỉnh” là một khí cụ dùng để thờ cúng thần linh và tổ tiên, cũng có thể được sử dụng như một công cụ để đựng thức ăn. Nước Đại Ngu sau khi trị thuỷ thành công, lập nên triều Hạ, chia thiên hạ làm chín châu, lần lượt là Ký, Duyện, Thanh, Kinh, Dương, Lương, Ung, Từ, Dự. Đồng thời thu thập đồng ở các châu, luyện thành Cửu đỉnh (9 đỉnh), trên mỗi đỉnh khắc núi sông, con người cảnh vật, đặc sản… của mỗi châu. Chín chiếc đỉnh tượng trưng cho 9 châu, cũng có nghĩa là thiên hạ.
Đại Ngu coi “Cửu đỉnh” là vũ khí quan trọng để trấn quốc, là tượng trưng cho vương quyền thiên tử. Nhưng “Đỉnh truyền quốc” này chỉ tồn tại được trong ba triều Hạ, Thương, Chu. Khi nước Tần diệt nước Chu, một chiếc đỉnh bị rơi xuống sông Tứ Thuỷ, còn tám chiếc đỉnh khác thì không rõ tung tích.
Đỉnh đồng thời nhà Thương. (Ảnh: vi.wikipedia.org)
Tần Thuỷ Hoàng và Hán Văn Đế từng tìm kiếm khắp sông Tứ Thuỷ để tìm chiếc đỉnh này, nhưng đều tốn công vô ích. “Cửu đỉnh” cứ thế bị mất tích thần bí như vậy.
Nước Tần khởi binh đến nước Chu đòi cửu đỉnh
Cuối triều Chu, nước Tần đánh vào Đông Chu, yêu cầu hoàng thất nhà Chu giao cửu đỉnh. Vua nước Chu phái đại phu Nhan Suất đi xin nước Tề cứu trợ, đồng thời đồng ý giao cửu đỉnh cho nước Tề.
Nước Tề sau khi phái binh đẩy lùi quân Tần, chuẩn bị đòi lấy cửu đỉnh. Nhan Suất vì muốn Tề vương từ bỏ ý định, liền hỏi Tề vương muốn vận chuyển cửu đỉnh qua đường nào, kết quả là không có con đường nào phù hợp.
Nhan Suất bèn nói trước kia sau trận Vũ vương phạt Trụ (trận Mục Dã) giành được cửu đỉnh, để vận chuyển một đỉnh thì cần dùng chín vạn người, chín đỉnh tổng cộng là 81 vạn người, cho dù Tề vương có nhiều người như vậy, thì cũng không có con đường nào có thể vận chuyển về nước Tề. Cuối cùng Tề vương đành phải bỏ cuộc, cũng không nhắc đến chuyện vận chuyển cửu đỉnh nữa.
Tần Vũ vương nâng đỉnh mà chết
Thời Chiến Quốc sau khi Tần Vũ vương đánh bại thành Nghi Dương, tiến thẳng vào Lạc Dương, Chu thiên tử đích thân ra nghênh tiếp. Tần Vũ vương đi đến tông miếu (nơi thờ tổ tiên của vua) của hoàng thất nhà Chu, nhìn thấy cửu đỉnh. Khi nhìn thấy cửu đỉnh của Ung châu, liền mạnh miệng nói rằng muốn cùng đại lực sĩ thi nâng đỉnh, vì bản thân Tần Vũ vương bẩm sinh sức lực phi phàm.
Sau khi ông dùng hết sức bình sinh để nâng đỉnh lên cao nửa thước, đột nhiên tay bị mất lực, chiếc đỉnh rơi xuống, hậu quả là rơi trúng chân của ông, khiến xương thịt nát bấy, đêm đó liền bỏ mạng.
Lưu Hiệp Tại trong “Văn tâm điêu long” (quyển thứ 18) nói: Chỉ một lời nói của Nhan Suất, thông minh đẩy lùi ngàn vạn quân địch, bảo vệ cửu đỉnh. Trong thời Chiến Quốc nhốn nháo hoảng loạn, “Nhất ngôn cửu đỉnh” không chỉ đòi hỏi phải có đủ trí tuệ, mà còn phải cực kỳ dũng cảm, mới có thể có chỗ đứng trong thời buổi loạn lạc. Còn Tần Vũ vương dại dột dùng sức, cảm thấy sức mình có thể nâng được đỉnh, kết quả là chết nơi đất khách quê người, trở thành trò cười cho thiên hạ.
Tuệ Tâm
No comments:
Post a Comment