NHẤT HỘC CHÂU - MAI PHI
Liễu diệp nga mi cửu bất miêu,
Tàn trang hoà lệ ố hồng tiêu.
Trường Môn tự thị vô sơ tẩy,
Hà tất trân châu úy tịch liêu.
一斛珠 - 梅妃
柳葉蛾眉久不描
殘妝和淚污紅綃
長門自是無梳洗
何必珍珠慰寂寥
Một hộc châu
(Dịch thơ: Lê Nam Thắng)
Chẳng tô mày liễu đã lâu
Áo xưa nay đã hoen màu lệ rơi
Trường Môn bụi phủ khắp nơi
Ngọc châu sao đổi được đời cô đơn
Mai Phi vốn được vua sủng ái nhưng sau khi Dương Quý Phi vào cung và được sủng ái thì rất ghen tuông, vì vậy dù rất thương Mai Phi quan hệ giữa vua và nàng chỉ là lén lút. Một lần nghĩ thương Mai Phi, vua bí mật tặng nàng 10 đấu ngọc. Nàng không nhận mà làm bài này gửi vua. Vua đặt tên cho bài này là "Nhất hộc châu" (1 hộc bằng 10 đấu).
Sơ lược tiểu sử tác giả:
Mai Phi (?-755) là một phi tần được sủng ái của Đường Huyền Tông. Bà tên thật là Giang Thái Tần (江采蘋), sinh ra ở Mai Hoa thôn được Cao Lực Sĩ tuyển vào hậu cung phục vụ nhà vua. Thái Tần có sắc dáng mảnh dẻ xinh đẹp, lại thông thạo văn thơ, cầm kỳ thi hoạ, Huyền Tông vừa trông thấy lập tức mê mẩn, ngày đêm triệu hạnh. Bà đặc biệt yêu thích hoa mai nên vua ban hiệu là Mai Phi.
Mai Phi cũng giỏi ca múa, bà đã tự sáng tác một điệu vũ tên "Kinh Hồng" rồi biểu diễn trước mặt Huyền Tông. Mai Phi thân hình mảnh khảnh, vũ đạo lại uyển chuyển khiến Huyền Tông rất thích.
Sử sách không ghi rõ năm sinh lẫn năm nhập cung của bà, chỉ biết bà nhập cung sớm hơn quý phi họ Dương của vua Huyền Tông. Sau này, Võ Huệ Phi - một ái phi khác của vua qua đời vì bệnh, vua ngày đêm tiếc thương, chẳng buồn đi lại chốn hậu cung, chỉ lo lập đài Tập Linh cầu siêu cúng vái cho vong hồn Huệ Phi được sớm siêu thăng. Một ngày nọ, Cao Lực Sĩ phát hiện vẻ đẹp nghiêng nước nghiêng thành của Thọ Vương Phi Dương Ngọc Hoàn, vợ của hoàng tử thứ 18 Thọ Vương Lý Mạo (con trai của Huyền Tông và Huệ Phi), bèn lén mật tấu với vua. Nhìn thấy dung nhan quốc sắc thiên hương của con dâu, vua liền quên ngay Huệ Phi đã mất mà sắc lập Dương Ngọc Hoàn làm Quý Phi, sủng ái không ai bằng.
Có được Dương Quý Phi, Huyền Tông càng không màng đến hậu cung có hơn ba ngàn giai lệ. Từ đó Mai Phi bị thất sủng. Một lần, có sứ thần dâng lên đôi trân châu, nhà vua chợt nhớ Mai Phi, lén gọi người hầu đem đến tặng bà. Mai Phi buồn rầu không nhận gửi trả lại cùng với 1 bài thơ này.
Về sau, năm 755, An Lộc Sơn khởi loạn, Huyền Tông phải rời kinh đô chỉ mang theo Dương Quý Phi, bỏ lại Mai Phi bị giết trong cơn binh lửa.
Nguồn: Thi Viện
