Hoán khê sa - Tô Thức
(Sơn hạ lan nha đoản tẩm khê)
Sơn hạ lan nha đoản tẩm khê,
Tùng gian sa lộ tịnh vô nê,
Tiêu tiêu mộ vũ tử quy đề.
Thùy đạo nhân sinh vô tái thiểu,
Môn tiền lưu thủy thượng năng tê,
Hưu tương bạch phát xướng hoàng kê.
Bài từ này được Tô Thức làm khi chơi tại chùa Thanh Tuyền 清泉 ở huyện Kỳ Thuỷ (nay là huyện Hy Thuỷ, tỉnh Hồ Bắc, cách Hoàng Châu không xa) thời kì ông bị biếm đến Hoàng Châu. Trong Đông Pha chí lâm 東坡誌林 có nói: “Phía đông nam Hoàng Châu 30 dặm là Sa hồ, còn gọi là Loa Sư điếm. Ta mua khoảnh ruộng ở nơi đó, nhân đến xem ruộng mà mắc bệnh. Nghe nói Bàng An Thường 龐安常 người Ma Kiều giỏi về y nhưng tai điếc, liền tìm đến xin chữa trị. Bệnh khỏi, cùng với ông ta đến chơi chùa Thanh Tuyền. Chùa ở huyện Kỳ Thuỷ, ngoài Quách Môn khoảng 2 dặm, có suối rửa bút của Vương Dật Thiếu 王逸少 (tức Vương Duy), nước cực ngọt, chảy xuống khe Lan, nước khe chảy về tây. Nên ta viết bài ca.” Bài ca nói ở đây chính là bài từ này.
浣溪沙 - 蘇軾
(山下蘭芽短浸溪）
山下蘭芽短浸溪
松間沙路淨無泥
蕭蕭暮雨子規啼
誰道人生無再少
門前流水尚能西
休將白發唱黃雞
Hoán khê sa
(Dưới núi chồi lan tưới nước trong)
(Dịch thơ: Nguyễn Xuân Tảo)
Dưới núi chồi lan tưới nước trong,
Đường đi không bụi giữa hàng thông,
Mưa chiều lất phất, tiếng quyên lồng.
Ai bảo đời người không trẻ lại,
Nước sông trước cửa chảy ngược dòng,
Bạc đầu hát khúc rạng trời đông.
Sơ lược tiểu sử tác giả:
Tô Thức (1037-1101) tự Tử Chiêm 子瞻, Hoà Trọng 和仲, hiệu Đông Pha cư sĩ 東坡居士, người đời thường gọi là Tô Đông Pha 蘇東坡, thuỵ Văn Trung 文忠, người My Sơn (nay thuộc tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc). Ông từng làm quan Thông phán, Thái thú. Cha là Tô Tuân, em là Tô Triệt, đều là các đại gia thi văn, đương thời người ta gọi là Tam Tô. Thái độ của ông rất hào sảng lạc quan, tuy ông làm quan thăng giáng nhiều lần, song ông không để ý, vẫn ưu du tự tại, đọc sách làm vui, ông là người giàu tình cảm, cho nên phản ánh tới từ của ông, vừa hào phóng lại vừa tình tứ. Ông là người có tài nhất trong số bát đại gia của Trung Hoa (từ thế kỷ VII đến thế kỷ XIII, gồm có Hàn Dũ, Liễu Tông Nguyên đời Đường, Âu Dương Tu, Tô Tuân (cha Tô Thức), Tô Thức, Tô Triệt (em Tô Thức), Vương An Thạch và Tăng Củng), khoáng đạt nhất, tư tưởng và tính tình cũng phức tạp nhất.
Nguồn: Thi Viện
