CÓ MỘT NHÀ THƠ NGUYỆT LÃNG

“Tuổi thơ đi với bông bần,

Ước mơ tôi thả trắng ngần bến sông”.

CÓ MỘT NHÀ THƠ NGUYỆT LÃNG
Thái Quốc Mưu giới thiệu

Nguyệt Lãng tên thật Nguyễn Văn Thẩm. Nhà thơ Hoa Mộc Lan gọi đùa: “Người thì mập ù mà lấy bút danh mỏng dánh”.

Ông là Sĩ quan, thương binh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

Nguyệt Lãng làm báo, viết văn, làm thơ trước tháng 4-75. Hiện nay viết văn, làm thơ là nghề tay trái, với tiền nhuận bút rẻ mạt. Ruộng rẫy là nghề chính.

Ông bán chữ nghĩa, nhưng không bán danh dự. Nghèo nhưng vẫn giữ chí khí kẻ sĩ.

Những tên tư bản mới thừa tiền muốn có danh, thường mua văn, thơ ông. Làm xong bài thơ ông bán đứt cho họ - tất nhiên để tên tuổi của kẻ mua, để chúng có chút “văn chương, thơ thẩn” lòe người. Tuy bán chữ, nhưng, giống như hầu hết những Văn Thi Sĩ có sỉ diện, tuyệt đối Nguyệt Lãng không nhận tiền thuê viết để ca tụng bất cứ ai. Ở trong nước, nhiều Nhà văn, Nhà thơ giống như anh, buộc lòng phải bán chữ nghĩa để mưu sinh.

Chúng tôi gặp nhau nhiều lần, bản chất thật của ông hoàn toàn khác biệt với giọng thơ “cà tửng”, khi ông châm chọc thiên hạ.

Thơ Đường của ông là tuyệt bút, dường như không đối thủ. Chữ nghĩa chân quê mà rất mới, lạ, giàu hình tượng và ý tưởng.

Ngoài đời Nguyệt Lãng nói năng nhỏ nhẹ, khôi hài, hay “khều” nhẹ đối tượng.

Nguyệt Lãng là người con đại chí hiếu, tuổi bảy mươi, nhưng khi mẹ nằm nhà thương ông đút từng miếng ăn, miếng nước, tối trải chiếu nằm dưới đất bên giường mẹ để chăm lo.

Nguyệt Lãng quê ở Bình Đại, Bến Tre. Sau tháng 4/75, trôi về vùng kinh tế mới Minh Hưng, Bù Đăng, Bình Phước.

Cuối năm 2012, anh phát bạo bệnh (ung thư bao tử). Sau hai năm chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo, ngày 1-1-2014, nhà thơ Nguyệt Lãng đã ra đi để lại nỗi tiếc thương trong lòng bè bạn và những ai biết đến thơ anh.

Nguyệt Lãng, tôi cùng hai bào đệ Văn thi sĩ Kha Tiệm Ly (Thái Quốc Tế) và Soạn giả cổ nhạc ALý Phượng Tuyền làn bạn chí thân của anh. Chúng tôi tự nghĩ không thể để thơ anh bị mai mộ và phải có trách nhiệm phổ biến một số bài thơ anh đến quần chúng.

Xin quý độc giả xem đây là việc làm chân thành của chúng tôi dành cho Nguyệt Lãng - người bạn tài ba, hiền hòa của đã sớm bỏ chúng tôi về cõi vĩnh hằng.

Thái Quốc Mưu

Nguyệt Lãng nổi danh với bài thơ “Rau đắng đất” sáng tác năm 1972 và được nhạc sĩ Bắc Sơn phổ nhạc. Sáng tác của anh đi sâu vào thân phận con người với phong cách chân thực, gần gũi, đồng cảm với vùng quê hương sông nước miền Tây Nam bộ

Rau đắng đất

Thơ: Nguyệt Lãng

Trời mưa nước ngập ruộng sâu

Cá đồng về hội rủ nhau nhảy hầm

Mưa là mưa lũ mưa dầm

Hẹn mùa, rau đắng mọc quanh thềm nhà ..

Tộ cá rô kho,

Tô canh rau đắng

Đượm làm sao tình nghĩa nhà quê

Nhớ làm sao thuở còn bé bỏng

Nhà ở xa trường qua mấy nhịp cầu tre

Bấm ngón chân chai bờ đất ruộng

Trời mưa trơn trợt lối đi về ..

Tới cổng,

Mùi cá kho đã dậy

Lạnh cóng tay, cơn đói réo trong lòng

Em với chị vừa đi vừa chạy

Cùng tranh nhau kịp để ngồi mâm!

Em ngồi bên cha,

Chị ngồi cạnh mẹ

Bới chén cơm đầy và đua cho lẹ

Hạnh phúc reo mừng như tiếng chim ca.

Cá rô non nấu canh rau đắng đất

Là tình thương bồi đắp mãi không tròn

Là những buổi cha dầm mưa khai ruộng nước

Quần vo cao,

Áo bà ba rách nách

Điếu thuốc vồng ngấm nước tắt, lạnh run

Tay rổ xúc

Vai đeo đụt mướp

Lũ đĩa trâu thèm máu hút bầm chân!

Là những buổi trời vui mây dẫn gió

Trôi lang thang không biết đến phương nào

Chiều dâng hương cuồn cuộn tiếp chân nhau

Trên ruộng thấp bầy cò bay trắng xoá

Những khi nhàn hạ

Mẹ nhổ rau đắng đất

Đốt lấy tro lắng nước gội đầu

Gió thật hiền lay lá trúc lao xao

Mái tóc chị dài êm như sóng mạ

Mẹ xăm xoi bắt chí

Mẹ chăm chút chải gầu

Xức dầu dừa óng mượt

Cột đuôi gà nhỏng nhảnh đằng sau

Mẹ vuốt tóc chị trầm trồ khen đẹp

Ôi! Dòng tóc hiền thắm nghĩa cù lao!

Mười lăm năm,

Thời gian con đủ lớn

Và tóc mẹ trải màu bông bưởi bông cau

Cha lưng còng như tre gặp gió

Cho lòng con nặng một niềm đau!

Chị theo chồng về nơi xứ lạ

Em linh đinh rày đó mai đây

Thuở nhỏ mưa dầm băng mấy ruộng

Bây giờ mưa ngại bước chân đi! ..

Chị về bên ấy,

Ơ hờ gương lược biếng săm soi

Tóc chị rối bù hong mùi khói bếp

Gió dẫn mây trôi nhìn chỉ ngậm ngùi

Đường về biệt mù

Chồng con bận bịu,

Nơi quê xưa thung đường ươn yếu

Mà nhớ thương như thả tóc lên trời

Em lang thang đầu sông cuối bãi

Thèm một bữa cơm dưới mái gia đình

Nhưng dĩa cá kho mặn mùi nhân ngãi

Tô canh ngày nào cũng đắng vị công danh!

Tộ cá rô kho,

Tô canh rau đắng

Đời nhiều lận đận

Nên mất rồi thời thơ dại dấu yêu

Đã hết rồi thời tan học nghêu ngao

Câu hát cũ bây giờ nghe nuối tiếc

Khi mây trắng lưng trời bay mù như tóc

Gió vờn trên lá cỏ

Và đường đời sự nghiệp trắng đôi tay

Đêm nhà trọ chập chờn giấc điệp

Tình hoài hương ray rức ngủ không yên

Tiếng võng ai kẽo kẹt

Giọng ru hời buồn điệu Vân Tiên:

“Trời mưa nước ngập ruộng sâu

Cá đồng về hội rủ nhau nhảy hầm

Mưa là mưa lũ mưa dầm

Cho rau đắng đất mọc quanh thềm nhà!”

Mười lăm năm,

Bao lần gió nam non thổi lòn hang dế

Em đi từ ấy,

Chân ruộng đồng chưa mòn gót phiêu linh

Ăn quán ngủ đình,

Nước sông gạo chợ

Bao lần đau những cuộc tình tạm bợ

Bao nhiêu lần làm khách lữ qua sông!

Chợt giựt mình, trẻ nhỏ gọi bằng ông

Bỗng nghe nhớ về cố thổ ..

Nhớ rau đắng nấu canh

Nhớ con cá rô kho tộ

Nhớ chị tôi theo chồng năm lên mười sáu

Tóc cột đuôi gà khóc lúc vu qui!

Chị trách hờn cha mẹ đuổi chị đi

Thân con gái ở nhà ngoài, ăn cơm nguội.

Con chim đa đa kêu đâu bờ bụi

Thương cha mẹ già ươn yếu chẳng ai lo

Chị gói một nắm tro

Dặn em gội đầu cho mượt

Xức dầu dừa cho mướt

Đừng để mủn vùa khô khốc rễ tre

Mười lăm năm,

Mới hiểu lời chị dặn

Thì đã bao lần mấy dề rau đắng

Mọc quanh thềm nhà trổ bông trắng rồi khô!

Đã mấy mùa nước ngập chân đê

Con cá rô mấy lần ra sông lớn

Cha không còn dầm mưa thăm ruộng

Không còn ai giành nữa chuyện ngồi mâm!

Bao năm dài không một lời thăm

Thôi thì kể như nước sông chảy ra biển cả

Thằng em nhỏ tóc vẫn chừa ba vá

Như mủng vùa mẹ gọt, lúc lên ba?

Con rô đồng ôm trứng tháng mưa

Chờ đến lúc thả con về ruộng

Chị ngồi nhớ mỗi chiều mỗi sớm

Thả nỗi buồn theo lọn tóc bay.

Một hôm chị ngồi ngạch cửa bấm lóng tay

Rồi chị khóc một mình Không đếm nữa

Buổi trưa nồng gió nồm ru nắng hạ

Khói đốt đồng làm mắt chị cay.

Từ ngày em làm mây

Lang bạt giang hồ khắp ngã

Bặt tin nhạn cá

Có còn nhớ đất, thương quê?

Như ngày lặng lẽ ra đi

Em âm thầm trở lại

Vừa thương em, chị vừa ái ngại

Ba mươi năm, như thể một ngày

Vẫn rám đen như ngày trốn học

Đi mò cua bắt ốc

Giũ trứng kiến vàng câu con cá rô non

Chị ngồi ngạch cửa liếc mắt nhìn em

Đứa em xưa có gì ngờ ngợ

Quần áo bận nửa quê nửa chợ

Chút giang hồ, chút vị quê hương!

Chị ngồi kế bên

Nhìn em ăn cơm mà khóc

Lại bấm lóng tay, lại chùi nước mắt.

Cũng tô canh rau đắng đất

Cũng tộ cá rô kho

Lòng chị như cục than vùi dưới lớp tro

Gió đòi khêu ngọn lửa.

Chị lại ngồi ngạch cửa

Biểu em xích lại gần hơn

Chị ngập ngừng đưa ngón tay run

Lượm sợi tóc sâu ở trên vai áo.

Bây giờ chị gọi em bằng cậu

(Lẽ ra tiếng ấy,

phải kêu từ lúc chị theo chồng!)

Ôi! Con đò đã xa biệt bến sông

Chị cũng thấy mình ngượng nghịu!

Sợi tóc sao bạc phếu?

Đâu phải tóc sâu,

Mà vì bao lâu mưa dải nắng dầu

Qua bao tháng ngày luân lạc

Hai chị em mái đầu đều bạc

Hai chị em cũng già như nhau

Nhớ ngày nào té nước cầu ao

Hát khúc đồng dao cùng cười khùng khục

“Chị em (người) ta như hoa dâm bụt

Chị em mình như cục .. cức trôi!

Cục cức trôi, người ta còn vớt

Chị em mình như ớt chín cây”

Không hẹn mà cùng bấm lóng ngón tay

Hai số dư không biết đường nào đếm

Em muốn kể quãng đời lận đận

Ba mươi năm dài bao nỗi nhớ mong.

Ngày về nhà chị

Ngủ đêm đầu tiên

Nghe rạo rực không thể nào yên giấc

Dưới mé thềm rêu mọc đầy rau đắng đất

Con dế mèn thôi kể chuyện phiêu lưu

Nén tiếng thở dài

Sợ rung giọt đèn lu

Muốn được ngủ say trong vòng tay chị

Lời trách móc sao y như mẹ

Cái hồi còn thơ trẻ bên nhau!

Ai buộc đời mình vì một cọng rau

Ai khôn lớn qua cầu đi hút bóng

Nhìn quãng đồng xa một làn khói trắng

Cũng bâng khuâng nhớ lắm quê mình

Bỗng nghe thèm rau đắng nấu canh!

Biết tìm nơi đâu khung trời kỷ niệm?

Những chiều hoàng hôn tím

Những buổi dầm mưa đi học lạnh run!

Những buổi mưa dầm

Cha giắt đụt mướp trên lưng

Bắt con cá đồng ngược nước

Bên chái hè mưa tạt

Mẹ hái từng cọng rau đắng đất nấu canh.

Để nỗi nhớ vây quanh

Tóc trên đầu đã bạc

Chân giang hồ bỗng dưng chùn bước

Nghe giữa hồn rau đắng đất mọc xanh!

Nguyệt Lãng (1972)