Tiếc không còn tập nào truyền lại ở đời... Chỉ có trong Toàn Đường văn, quyển 446 có chép được hai thiên: Bạch vân chiếu xuân hải và Đối cực ngôn trữ gián sách. Qua hai thiên văn chương ấy, chúng ta có thể đại khái thấy được bút văn, kiến thức của một bậc văn tài..."
Ngày nay, bài phú Bạch vân chiếu xuân hải (白云照春海赋 Mây trắng rọi biển xuân) của Khương Công Phụ sáng tác ở thế kỉ thứ VIII, được xem là một tác phẩm văn học cổ nhất của tác giả Việt Nam. Nó được nhiều học giả nước ta và Trung Quốc đánh giá là tuyệt tác, một áng văn bất hủ.
Toàn bài phú có khoảng 323 chữ. Mới xem qua đầu đề, ta dễ tưởng rằng tác giả tả cảnh trời, biển, gió, mây. Nhưng nếu đi sâu nghiên cứu mới hay là vị tiến sĩ họ Khương đã trình bày bằng thơ phú một quan niệm của đạo Lão về vũ trụ, với lời văn nhẹ nhàng, thanh thoát, âm điệu du dương bay bổng.
Chẳng hạn, tác giả đã diễn đạt quan niệm xem Mặt trời là "nguyên lí cha'', Mặt trăng là ''nguyên lí mẹ'', trong hai câu sau:
Tế ảnh sâm si, tạp vi mình ư nhật vực
Khinh văn lịch loạn, phân quỳnh hoảng ư tiên cung
细影参差, 匝微明于日域;
轻文磷乱, 分炯晃于仙宫.
(Bóng nhỏ nhấp nhô, tán mờ viền quanh vầng nhật - Mặt trời
Nếp lăn tăn gờn gợn, ánh ngời tỏa khắp tiên cung - Mặt trăng)
Hải ánh vân nhi tự xuân
Vân chiếu hải nhi sinh bạch
海映云而自春,
云照海而生白.
(Biển phản ánh bóng mây mà tự thấy lòng xuân
Mây soi chiếu vào biển mà thêm trong trắng)
Và, mọi vật tuy mâu thuẫn, trái ngược nhau, song vẫn thống nhất tồn tại:
Bí tắc trừng nguyên kỉ địa
Thử nãi phiếm tích lưu thiên
彼则澄源纪地,
此乃泛迹流天.
(Đất ngưng đọng nước nguồn thành mạch
Trời hòa tan dấu vết dạt trôi)
Hoặc:
Điểu hiệt hàng di truy phi
Ngư thung dung dĩ hàm vịnh
鸟颉颃以追飞,
鱼从容以涵泳.
(Chim hàng bay cao thấp tầng không
Cá đua lội thung dung dưới vực)
Cuối cùng, nhờ hiểu được trời đất, vũ trụ như trên, nên con người có thể sống thanh thản, êm đẹp, biết hòa hợp với tự nhiên, để tâm hồn bay bổng thoát ra khỏi những đam mê danh vọng và quyền lực:
Bỉ mĩ chi tử, cố mục vô luân
Dương quế tiệp, trạo thanh tần
Tâm dao dao ư cực phố,
Vọng viễn viễn hồ thông tân.
Vân hề! Phiến ngọc chi nhân!
彼美之子, 顾曰无伦.
扬桂楫, 棹青𬞟:
心遥遥于极浦,
望远远乎通津.
云兮片玉之人!
(Ai kia người đẹp, có mắt siêu quần
Buông chèo quế, thả buồm lan.
Lòng nao nao chân trời vô hạn,
Mắt chiêu chiêu bến rộng vô biên
Mây ơi! Người đẹp tuyệt trần!)
(Sưu tầm trên mạng)
Link tham khảo: (LKH)
No comments:
Post a Comment