KHÁCH ĐẾN MỜI TRÀ

“Khách lai kính trà” 客来敬茶 (khách đến mời trà) là mĩ đức và là lễ tục truyền thống của người Trung Quốc trọng tình hiếu khách. “Trà thang kính khách” 茶汤敬客 của Vương Mông 王濛, “trà quả đãi khách” 茶果待客 của Lục Nạp 陆纳, “trà quả yến khách” 茶果宴客 của Hoàn Ôn 桓温 đời Tấn, đến nay vẫn là những giai thoại được truyền tụng. Trong Ngũ ngôn nguyệt dạ xuyết trà liên cú 五言月夜啜茶联句 đời Đường có câu:

Phiếm hoa yêu toạ khách
Đại ẩm dẫn thanh ngôn

泛花邀坐客
代饮引清言

(Mời bạn đến nhà thưởng hoa
Lấy trà thay rượu cùng nhau trò chuyện)

Trong Hàn dạ 寒夜 của Đỗ Lỗi 杜耒 đời Tống có câu:

Hàn dạ khách lai trà đương tửu
Trúc lô thang phí hoả sơ hồng

寒夜客来茶当酒
竹炉汤沸火初红

(Đêm lạnh khách đến lấy trà thay rượu
Bên lò trúc nấu nước sôi , lửa bắt đầu đỏ)

Đến nay vẫn truyền là giai cú dùng trà đãi khách. Khách đến nhà, một li trà thơm, vừa biểu thị sự tôn kính đối với khách, vừa biểu đạt sự thành tâm dùng trà kết bạn, trò chuyện thân tình. Lễ tiết truyền thống “khách lai kính trà” này từ xa xưa đã thâm nhập vào lòng người. Chủ nhân thông qua việc mời trà thể hiện văn minh và lịch sự. Chỗ uống trà phải quét dọn sạch sẽ, bộ đồ trà và nước pha trà phải thanh khiết vệ sinh; lá trà cũng cần phải chọn loại thượng phẩm. Nếu là loại trà cực phẩm, trước tiên cần giới thiệu qua nguồn gốc và đặc điểm của loại trà đó cho khách biết, để khách có hứng thú. Khi rót trà không nên rót quá đầy, có thể vừa uống vừa trò chuyện. Khi chén trà của khách chỉ còn khoảng 1/3, chủ nhân nên đứng dậy rót thêm vào cho khách. Khi uống trà, có khi chủ nhân thêm một ít bánh trái để tăng thêm nhã hứng.

Tam pháo đài cái uyển trà” 三炮台盖碗茶

Tô du trà 酥油茶

Lễ tục lấy trà đãi khách của các dân tộc thiểu số Trung Quốc càng đa dạng, thú vị. Dân tộc Đồng 侗 khi khách đến, nhanh chóng nhóm lửa nấu “du trà” 油茶, loại du trà này dùng những nguyên liệu như: nếp, lá trà, bắp… một loại dầu nấu thành. Dân tộc Tạng 藏 dùng trà bơ (tô du trà 酥油茶) đãi khách. Tộc Đông Hương 东乡 dùng “tam pháo đài cái uyển trà” 三炮台盖碗茶 đãi khách. Dân tộc Bạch 白 dùng “tam đạo trà” 三道茶 đãi khách, đạo trà đầu pha lục trà, đạo trà thứ hai thêm sữa, đường đỏ, đạo trà thứ ba thêm mật ong. Tộc Ngạc Tây Thổ Gia 鄂西土家 có lễ tục dâng cho khách “kê đản trà” 鸡蛋茶.

Dịch giả: Huỳnh Chương Hưng

Nguyên tác Trung văn

KHÁCH LAI KÍNH TRÀ 

客来敬茶

Trong quyển

TRÀ DỮ TRUNG QUỐC VĂN HOÁ

茶与中国文化

Tác giả: Vương Quốc An 王国安, Yếu Anh 要英

Hán ngữ đại từ điển xuất bản xã, 2000.