TÀU BAY

Khi nghe nói đến "Tàu bay" tôi nghĩ ngay đến chiếc máy bay mà người Bắc gọi là tàu bay. Hồi đó ở Cần Thơ cũng có quán phở Tàu Bay ở đâu ngang ngang sân banh Cần Thơ (?) trên đướng Hòa Bình nối dài. Vây mà hôm nay xem một tập của Đài Loan "Dấu Chân Người Việt ở Đài Loan" (越南腳步臺灣行) lại nghe nói đến cái tên "rau Tàu bay" và còn nói là một loại rau rừng ở Việt Nam và Đài Loan.

Tôi lên mạng lục một hồi có hình, thấy hoa, thấy lá và tôi nhớ mang máng như thấy qua ở đâu đó ở Úc này. Hoa nở thì giống "Bồ Công Anh" cón hoa chưa nở thì chắc chắn giống một loại cỏ dại nào đó mà tôi có thấy qua.

RAU TÀU BAY

-Tên gọi khác: Cải tàu bay, cải trời rừng.
-Tên tiếng Anh: Okinawan spinach.
-Tên khoa học: Gynura crepidioides Benth.
-Tên đồng nghĩa: Crassocephalum crepidioides,
-Các loài tương cận:
- G. aurantiaca
- G. bicolor
- G. cusimbua
- G. formosana
- G. japonica
- G. nepalensis
- G. pinnatifida
- G. procumbens
-G. vidaliana…

Phân loại khoa học
Scientific classification

Bộ (ordo): Cúc (Asterales)
Họ (familia): Cúc (Asteraceae)
Phân họ (subfamilia): Cúc (Asteroideae)
Tông (tribus): Senecioneae
Chi (genus): Xuyên liên (Gynura)
Loài (species): Gynura crepidioides

Lưu ý! Không nên nhầm lẩn Cây Rau tàu bay với một loài cây khác có tên là Cỏ tàu bay (cây bơm bớp, cây cỏ Lào, cây cộng sản) có tên khoa học là Chromolarna odorata (L) King et Robinson. Đây là loài cây cũng phát tán hạt như cây tàu bay, lá xào ăn được nhưng rất hôi, chủ yếu dùng để làm thuốc.

(theo Rau rừng Việt Nam)

Cây rau tàu bay là cây sống ở vùng có khí hậu nhiệt đới, chủ yếu là các nước châu Á và châu Phi… Đây là loại cây thân thảo, rễ màu trắng hoặc nâu, lá to, mỏng, hình trứng dài. Rau tàu bay được dùng làm rau ăn sống, nấu canh hoặc luộc… Cùng tìm hiểu đặc điểm của loài cây này nhé.

Đặc điểm cây tàu bay

Dưới đây là một số điểm chính của cây tàu bay:

Thân thảo mập, có rãnh mọc đứng, cao khoảng 0,4 m đến 0,5 m nhưng cũng có thể tới 1 m.

Rễ cái màu trắng hoặc nâu

Lá to, mỏng, hình trứng dài, mép có răng cưa to hoặc có khía, có mùi thơm.
Hoa lưỡng tính, tự hình đầu, hợp thành ngù, màu hồng nhạt đến đỏ và đỏ nâu, có mào lông mịn, trắng, mềm.

Quả bé có mào lông

Đâu là loài cây một năm , thích hợp với đất ẩm, phân bố rộng. Có thể mọc ở những nơi có độ cao tới 2.500 m, có thể tái tạo bằng hạt nảy mầm hoặc bằng thân cây. Hoa nở từ tháng 9 đến tháng 2, ra quả từ tháng 10 đến tháng 3. Đầu các nhụy hoa lúc khô biến thành các túm bông nhẹ, bay theo gió , đem theo nhụy và hạt cây đi đến những nơi thuận lợi để sinh sôi.

Thành phần hoá học

Thành phần dinh dưỡng tính theo % như sau:

Nước 93,1
Protein 2,5
Glucid 1,9
Cellulose 1,6
Dầu xuất không protein 3,7
Khoáng toàn phần 0,9, trong đó có calcium 81mg%, phosphor 25mg%, caroten 3,4mg% và vitamin C 10mg%.

Công dụng, chỉ định và phối hợp

Rau tàu bay được dùng làm rau ăn sống, hoặc luộc, xào, nấu canh hay muối dưa ăn. Khi nấu canh phải để lắng, gạn bỏ hết dầu, mới thêm mắm muối để đỡ mùi hắc.

Dân gian thường dùng lá tươi giã nát hoặc nhai nát đắp lên những vết rắn, rết cắn.

Ở Campuchia, người ta dùng nó để trị các biến chứng sau khi sinh. .

Trong y học cổ truyền còn sử dụng rau tàu bay làm dược liệu.

Rau tàu bay có những công dụng phòng chữa bệnh như sau: Cung cấp loại vitamin nói chung và vitamin A, C là những vitamin chống ôxy hóa, khử gốc tự do. Rau tàu bay có nhiều xơ gây nhuận tràng và giảm hấp thu chất béo, làm thức ăn kiêng cho người béo phì.

Một số vùng dân cư người ta quen dùng rau tàu bay phòng chống côn trùng, rắn rết cắn, bằng cách giã nhuyễn xoa đắp lên chỗ bị tổn thương.

(Sưu tầm trên mạng)