NHẤT KỴ HỒNG TRẦN PHI TỬ TIẾU

Nhất kỵ hồng trần phi tử tiếu
Vô nhân tri thị lệ chi lai

一骑红尘妃子笑
无人知是荔枝来

Ngựa trạm phi nhanh bốc lên những đám bụi hồng, nàng phi tử đang cười
Không ai biết rằng quả lệ chi đã về đến Trường An

Xuất xứ

Đường . Đỗ Mục 杜牧: Quá Hoa Thanh cung tam tuyệt cú 过华清宫三绝句

Giám định và thưởng thức

Phi tử 妃子: chỉ Dương Ngọc Hoàn 杨玉环, sủng phi của Đường Minh Hoàng Lý Long Cơ 李隆基. Dương Ngọc Hoàn rất thích ăn quả lệ chi tươi (trái vải), hàng năm Lý Long Cơ đều truyền lệnh vùng Tứ Xuyên 四川, Quảng Đông 广东 dùng ngựa trạm phi thật nhanh vận chuyển đến Trường An 长安, vì việc này mà rất nhiều người đã chết vì chạy.

Câu thơ thông qua sự kiện điển hình vận chuyển quả lệ chi tươi, dùng “nhất kỵ hồng trần” cùng “phi tử tiếu” cấu thành cặp so sánh rõ nét, vạch trần sự hoang dâm háo sắc, hoang đường không thương xót mạng dân của Đường Huyền Tông cùng với việc cậy vào ân sủng mà kiêu của Dương Quý Phi.

Hai câu này ở bài thứ 1 trong chùm thơ 3 bài Quá Hoa Thanh cung 过华清宫 của Đỗ Mục 杜牧.

過華清宮其一

长安回望绣成堆

山顶千门次第开

一骑红尘妃子笑

无人知是荔枝来

Quá Hoa Thanh cung kỳ 1

Trường An hồi vọng tú thành đôi

Sơn đính thiên môn thứ đệ khai

Nhất kỵ hồng trần phi tử tiếu

Vô nhân tri thị lệ chi lai

Đi qua cung Hoa Thanh kỳ 1 

(Dich tho: Lê Nguyễn Lưu)

Trường An trông tựa gấm hoa thêu 

Nghìn cửa trên nên đã mở đều 

Ngựa ruổi bụi hồng, phi mỉm miệng 

Ai hay vải tiến đã về triều!

Ghi chú:

Hoa Thanh là cung điện xây dựng bên dòng suối nước nóng trên núi Ly sơn, thuộc huyện Lâm Đồng, tỉnh Thiểm Tây, năm 747 để Đường Minh Hoàng và Dương Quý Phi cùng quần thần thỉnh thoảng hội họp ăn chơi. Bài này nói về nếp sống xa hoa của Dương Quý Phi. Nàng thích ăn trái vải tươi, nên sai lính trực thuộc cưỡi ngựa tốt ngày đi đêm nghỉ để đem trái vải từ huyện Bồi Lăng tỉnh Tứ Xuyên (đường xa hơn ngàn dặm) về Hoa Thanh cung vẫn còn tươi.

Nguồn:CỔ THI VĂN GIÁM THƯỞNG BẢO KHỐ

古诗文鉴赏宝库

Tuyển chọn và biên soạn: Triệu Tiểu Văn 赵小文

Thiểm Tây lữ du xuất bản xã, 2007

Dịch giả: Huỳnh Chương Hưng