GIAI NHÂN CA

Giai nhân ca - Lý Diên Niên

Bắc phương hữu giai nhân,

Tuyệt thế nhi độc lập.

Nhất cố khuynh nhân thành,

Tái cố khuynh nhân quốc.

Ninh bất tri, khuynh thành dữ khuynh quốc,

Giai nhân nan tái đắc.

佳人歌 - 李延年

北方有佳人，

絕世而獨立。

一顧傾人城， 

再顧傾人國。

寧不知，傾城與傾國，

佳人難再得。

Bài ca về người đẹp (Người dịch: Kim Young)

Nơi phương Bắc có mỹ nhân,

Đứng riêng, nhan sắc tuyệt trần như tiên.

Thoáng nhìn thành đã ngã xiên,

Nhìn thêm lần nữa đảo điên nước nhà.

Không màng thành ngã nước nghiêng,

Chỉ e khó gặp người tiên hai lần.

Ghi chú: Sách "Hán thư" phần "Lý phu nhân truyện" chép rằng Hán Vũ Đế thấy Lý Diên Niên hát bài ca này, hỏi thiên hạ lại có người đẹp như vậy sao. Lý Diên Niên đáp rằng chính là em gái của mình rồi tiến cử lên Hán Vũ Đế, được phong là phu nhân, sau trở thành hoàng hậu. Bài ca này không rõ do Lý Diên Niên sáng tác hay là một bài dân ca do ông sưu tập. Sau "Nhạc phủ thi tập" xếp bài này vào "Tạp ca dao từ" với tên "Lý Diên Niên ca" 李延年歌.

Từ bài ca này mà đời sau thường dùng chữ khuynh quốc khuynh thành (nghiêng nước nghiêng thành) để chỉ những tuyệt thế giai nhân. Bài thơ này cũng có ảnh hưởng lớn tới thơ ngũ ngôn của thi nhân về sau.

Sơ lược tiểu sử Lý phu nhân:

Lý phu nhân (李夫人) hay Hiếu Vũ hoàng hậu (Hán tự: 孝武皇后), họ Lý (李), tên đã thất truyền, thường được gọi là, người ở Trung Sơn nay là Định Châu (定州) tỉnh Hà Bắc (河北)], giỏi ca múa. Bà là phi tần của Hán Vũ Đế Lưu Triệt.

Lý phu nhân sinh và mất vào thế kỷ 2 trước Công nguyên. Lý phu nhân mất khoảng giữa năm Thái Sơ (太初) nguyên niên (năm 104 trước Công nguyên) đến năm Thái Sơ thứ 4 (năm 101 trước Công nguyên). "Sử ký" nói là Lý phu nhân "mất sớm" (蚤卒 tảo tuất), "Hán thư" nói là "trẻ mà mất sớm" (少而蚤卒 thiếu nhi tảo tuất), chứng tỏ khi mất Lý phu nhân còn rất trẻ.

(Sưu tầm trên mạng)