ĐOẠN TRƯỜNG TÂN THANH ĐỀ TỪ

Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ,

Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương.

Đoạn trường tân thanh đề từ - Phạm Quý Thích

Giai nhân bất thị đáo Tiền Đường,

Bán thế yên hoa trái vị thường.

Ngọc diện khởi ưng mai Thuỷ quốc,

Băng tâm tự khả đối Kim Lang.

Đoạn trường mộng lý căn duyên liễu,

Bạc mệnh cầm chung oán hận trường. 

Nhất phiến tài tình thiên cổ luỵ, 

Tân Thanh đáo để vị thuỳ thương. 

斷腸新聲題辭 - 范貴適

佳人不是到錢塘，

半世煙花債未償。

玉面豈應埋水國， 

冰心自可對金郎。

斷腸夢裏根緣了，

薄命琴終怨恨長。 

一片才情千古累， 

新聲到底為誰傷。

Đề cuốn Đoạn trường tân thanh (Phạm Quý Thích tự dịch nôm)

Giọt nước Tiền Đường chẳng rửa oan,

Phong ba chưa trắng nợ hồng nhan.

Lòng tơ còn vướng chàng Kim Trọng,

Vẻ ngọc chưa phai chốn thuỷ quan. 

Nửa giấc Đoạn trường tan gối điệp, 

Một dây Bạc mệnh dứt cầm loan. 

Cho hay những kẻ tài tình lắm, 

Trời bắt làm gương để thế gian.

Sơ lược tiểu sử tác giả:

Phạm Quý Thích (范 貴 適, 1760-1825), tự: Dữ Đạo, hiệu: Lập Trai, biệt hiệu: Thảo Đường cư sĩ; là danh sĩ cuối đời Lê trung hưng-đầu đời Nguyễn trong lịch sử Việt Nam.

Phạm Quý Thích sinh ngày 19 tháng 10 năm Canh Thân (25 tháng 12 năm 1760) ở xã Hoa Đường, huyện Đường An, phủ Thượng Hồng, tỉnh Hải Dương (nay thuộc huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương). Sau gia đình ông dời lên kinh đô Thăng Long, ngụ ở phường Báo Thiên, huyện Thọ Xương (nay thuộc thành phố Hà Nội).

Năm Kỷ Hợi (1779), ông đỗ Tiến sĩ lúc 19 tuổi, được bổ Đông các hiệu thư, rồi lần lượt trải các chức: Hàn lâm viện hiệu thảo, Kinh Bắc đạo Giám sát ngự sử, Thiêm sai tri Công phiên.

Khi quân Tây Sơn ra Bắc, ông chạy lánh sang Kinh Bắc, sống cuộc đời ăn nhờ ở đậu, nay đây mai đó.

Đầu đời Gia Long (1802), ông được triệu đến trao cho chức Thị trung học sĩ, tước Thích An hầu. Ông cố chối từ, xin ở lại Bắc thành, được cử làm Đốc học. Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau ông xin từ quan về nhà.

Năm Gia Long thứ 10 (1811), ông lại được triệu về kinh đô Huế, giao cho việc chép sử, được ít lâu, lại cáo bệnh đi về.

Năm Minh Mạng thứ 2 (1821), lại có chỉ tuyên triệu lúc ông đang ốm nên từ chối được. Kể từ đó, ông chuyên việc dạy học ở quê nhà, học trò của ông rất đông, trong đó có các trí thức tên tuổi như là Nguyễn Văn Lý, Nguyễn Văn Siêu, Bà Huyện Thanh Quan, Vũ Tông Phan, Nguyễn Văn Lữ, Chu Doãn Trí, Phạm Hội...

Phạm Quý Thích là bạn thân của danh sĩ Nguyễn Du. Ông là người đầu tiên đem Truyện Kiều ra giảng dạy học trò, sau đó làm bài "Ðoạn trường tân thanh đề từ". Ông cho khắc in tác phẩm này của Nguyễn Du.

Ngày 29-3 năm Ất Dậu (16-5-1825) ông mất, thọ 65 tuổi, các tác phẩm chính của ông:

- Thảo Đường thi nguyên tập.

- Lập Trai tiên sinh di thi tục tập

- Thiên Nam Long thủ liệt truyện

- Chu Dịch vấn đáp toát yếu.

Học trò ông là Châu Doãn Trí có soạn bộ Lập Trai tiên sinh hành trạng, chép tiểu sử và phổ biến một ít thơ.

(Sưu tầm trền mạng)