Mới đọc xong tài liệu này, nó quá mới đối với tôi cho nên tôi muốn post lên chia sẻ với các bạn. Phải xem video phía dưới có nói đến di tích và sự kiện anh em TT Diệm dự thánh lễ cuối cùng ở đây. (LKH)
NHÀ THỜ CHA TAM
Nhà thờ Cha Tam có tên chính thức là Nhà thờ Thánh Phanxicô Xaviê vì thuộc Giáo xứ Phanxicô Xaviê, Tổng Giáo phận Thành phố HCM, là một nhà thờ cổ, hiện tọa lạc tại số 25 đường Học Lạc, phường 14, quận 5, thành phố Hồ Chí Minh. Đầu thế kỷ XX, xét thấy ở khu vực Chợ Lớn thuộc giáo xứ Chợ Quán, người Việt gốc Hoa theo đạo Công giáo không có nơi cầu nguyện, đô đốc Lagrandière lúc đó đang là Thống đốc Nam Kỳ đã ra lệnh cho Sở Công trình công cộng dùng tiền công để xây dựng một ngôi nhà thờ.
Được sự hỗ trợ của chính quyền, giám mục Dépierre đã cử linh mục Pierre d’ Assou có tên Hoa là Đàm Á Tố (Tam An Su), đọc sang âm Việt là Cha Tam, đứng ra mua một khu đất rộng 3ha ở xóm Lò Rèn, ngay trung tâm Chợ Lớn để xây dựng. Ngày 3/12/1900, nhân ngày lễ Thánh Phanxicô Xaviê (Saint Francisco Javier), vị giám mục địa phận Sài Gòn Mossard, đã đến làm phép đặt viên đá đầu tiên xây ngôi thánh đường và đặt theo tên vị thánh này. Bản vẽ kiến trúc do thầy Gioan Baotixita Huỳnh Tịnh Hướng thiết kế. Hai năm sau, vào ngày 10/1/1902, lễ cung hiến thánh đường được tiến hành một cách trọng thể, tuy nhiên, vì linh mục Pierre d’ Assou, người đứng ra xây dựng nhà thờ và cũng là vị cha sở đầu tiên, nên dân gian quen gọi là nhà thờ Cha Tam.
Nhìn chung, nhà thờ có lối kiến trúc Gothique - có cửa sổ nhiều và kích thước cửa sổ lớn, giống như các nhà thờ ở Châu Âu, nhưng yếu tố văn hóa Hoa vẫn được coi trọng như: cổng nhà thờ xây kiểu tam quan, tên nhà thờ ghi bằng chữ Hán, mái lợp ngói âm dương, các đầu đao cong, hai bên cây thánh giá, có hai con cá chép. Trên nóc nhà thờ còn gắn hoa sen, hai bức liễn ở hai bên cửa ra vào cũng viết bằng chữ Hán, bốn cây cột nơi chính điện sơn đỏ là màu không phổ biến trong nhà thờ Công giáo. Nơi treo hình tượng Chúa Giêsu bị đóng đinh là hai bức liễn sơn son thiếp vàng, chạm chữ màu đen:
Ảo thế phù vinh bất túc mãn nhân nguyện, (幻世浮榮不足滿人願)
Thiên hương vĩnh phúc phương năng suy thiện tâm. (天鄉永福方能充善心)
Tạm dịch:
Những vinh hoa phù phiếm hư ảo không thể làm thỏa mãn ham muốn của con người,
Ơn đức lâu dài thơm thảo của Thiên Chúa giúp người suy gẫm về lòng thiện.
Trong khu vực nhà thờ có một trường học, nhà nuôi trẻ, một nhà nội trú và một số nhà dành để cho thuê. Vào năm 1990, tháp chuông nhà thờ được tu sửa lại và cung thánh được tân trang. Trong vòng một trăm năm qua, nhà thờ hiện nay đã được tu sửa nhiều lần. Lần cuối cùng vào ngày 2/1/2000, Đức Tổng Giám Mục Gioan Baotixita đã đến chủ sự khánh thành nhà sinh hoạt gồm tầng trệt và hai tầng lầu, trong đó có tám lớp học, một hội trường có thể chứa được 400 người.
AL.
Nguổn: MyTour
Nguổn: MyTour
TIỂU SỬ CHA TAM (Phanxicô Xaviê Tam Assou)
Cha Phanxicô Xaviê Tam Assou sinh năm 1855 tại Macao, Trung Quốc. Cha có một người em trai. Lúc còn nhỏ, cha mẹ ngài gửi hai anh em cho các dì phước Nhà Trắng ở Hồng Kông coi sóc nuôi dưỡng. Đức Cha Pellerin ban phép Thánh Tẩy và đỡ đầu cho ngài. Sau một thời gian, người em của ngài lâm bệnh và đã qua đời. Cha Phanxicô lúc ấy chừng 8 tuổi, thì bà Benjamin đem sang Sàigòn. Lúc ấy bà Bề trên sai bà Benjamin lập dòng. Bà mẹ Benjamin dày công khó với Cha Phanxicô lắm; lúc bé bà chịu khó dưỡng nuôi, lớn lên cho ăn học, bà hết lòng lo lắng, khi ngài chịu chức Thầy Cả, thì bà thêu cho ngài 2 bộ áo lễ trắng. Cha Phanxicô hằng trân trọng giữ gìn như của quý báu, để kỷ niệm công lao khó nhọc của bà mẹ Benjamin. Trong cuốn lịch sử của Dòng Thánh Phaolô de Chartres (Histore de la congrégation des surs St. Paul de Chartres) mới xuất bản ít năm nay, có ghi lại sự tích bà mẹ Benjamin nuôi dưỡng ngài lúc ngài còn thơ ấu, và cũng thuật lại cuộc lễ vinh quy Cha làm tại nguyện đường của Dòng Thánh Phaolô de Chartres Sàigòn. Điều này chứng tỏ nhà Dòng rất lấy làm vinh hạnh, vì thấy hai trẻ nhỏ nhờ các bà nuôi dưỡng, bây giờ đã công thành danh toại, được quyền chánh tế hiển vinh, nên đã ghi chép trong cuốn sử của nhà Dòng, để lưu truyền cho hậu thế. Tưởng lúc bà mẹ Benjamin quỳ chầu lễ mở tay của Cha Phanxicô, thì bà vui mừng thoả dạ là dường nào. Vì thấy rằng công khó lúc xưa nay được kết quả rất trọn lành quý báu.
Khi tới Sàigòn, bà mẹ Benjamin cho ngài về ở cùng Cha Philipphê, Cha Sở họ đạo Chợ Lớn. Ở đây ngài học tiếng Triều Châu và tiếng nước Hẹ. Cha Philipphê thấy ngài có tánh tốt và ham học, nên Cha Philipphê hết lòng lo lắng dạy dỗ, và một ít năm sau, khi ngài được 13 tuổi, nhân dịp ngài trở về Pháp dưỡng bệnh, thì Cha Philipphê đem ngài qua học tại Đại Chủng Viện Penang.
Tại trường Penang, cậu Phanxicô được học 6 năm. Cha giáo Chibaudel thấy cậu tánh tốt lại sáng trí, nên rất thương và nhận đỡ đầu cho. Về sau, khi Phanxicô đã làm Linh mục và khi bề trên đã rút Cha Chibaudel về Paris lo cho Hội Thừa Sai, Cha Phanxicô vẫn hay ca ngợi tài đức Cha giáo xưa của mình trong nhiều dịp nói chuyện.
 |
| Cha Tam (Phanxicô Xaviê Tam Assou) |
Trong Nhà Nguyện trường Penang, trước bàn thờ chính, dưới ngay đèn Nhà Tạm, là phần mộ của Đức Cha Pellerin, người ngày xưa khi ở Hongkong, đã rửa tội và đỡ đầu cho cậu Phanxicô. Vì thế ra vào Nhà Nguyện, cậu hay đến mộ phần Đức Cha để cầu nguyện, xin cho được ơn bền đỗ. Chắc chắn bên toà Chúa, Đức Cha cũng không thể quên được người con thiêng liêng của mình.
19 tuổi, khi đã học xong các lớp nhỏ ở trường Penang, chú Phanxicô được về học tại Chủng Viện Sài Gòn. Cũng như khi ở Penang, Thầy siêng năng học tập, trau dồi tính nết, dần dần được chịu các chức nhỏ; đến chức tư, thì được giữ lại làm giáo sư tại Chủng Viện. Thầy dạy 3 năm liền. Nhiều học trò của Thầy đã làm linh mục. Mãi đến năm 1882, Đức Cha Colombet mới phong chức Linh Mục cho Thầy. Chịu chức xong, Cha đã dâng lễ mở tay đầu tiên tại Nhà Nguyện Tu Viện Thánh Phaolô Sài Gòn. Về sau, khi mừng Kim Khánh Linh mục, Cha vẫn không quên dâng 1 lễ tại Nhà Trắng cho bà mẹ Benjamin, người đã dày công nặng nghĩa với Cha.
Đức Cha sai Cha Phanxicô về làm phó tại Nhà Thờ Chính Toà Sài Gòn, đồng thời làm giáo sư cho trường Taberd. Cha Phanxicô còn được giao nhiệm vụ tập hát và đánh đàn cho Nhà Thờ Đức Bà. Bấy giờ, Cha Le Mée là Cha Sở họ Sài Gòn và Cha Joubert là bề trên của trường Taberd.
Cha phục vụ tại Sài Gòn như vậy được 16 năm. Năm 1898, Đức Cha Dépierre thấy giáo dân họ đạo Thanh Nhân trong Chợ Lớn ngày càng giảm sút - chỉ còn khoảng chừng 40 người - nên đã sai Cha Phanxicô về Thanh Nhân để chấn chỉnh lại. Đức Cha rất trông đợi ở Cha, vì Cha vừa là người đồng hương, lại vừa nói được rất nhiều tiếng các vùng của người Hoa đang cư trú tại Chợ Lớn.
Trước khi nhận nhiệm sở mới, Cha xin phép đi nghỉ một thời gian. Qua Singapore, Cha về thăm lại Chủng Viện Penang, nơi xưa Cha đã được huấn giáo. Khoảng tháng 8 năm 1898, Cha trở về Chợ Lớn. Mới đầu, Cha tạm trú tại họ đạo Annam Chợ Lớn với Cha Maritte, để đi kiếm đất xây Nhà Thờ. Không phí công tìm lâu, Cha đã thấy được một lô đất rộng hơn 3 mẫu tây ở ngay trung tâm Chợ Lớn, vừa đủ để cất Nhà Thờ, trường học và nhà xứ. Nhưng thật khó mua, vì là đồng sở hữu của 9 Hoa Kiều. Lô đất này xưa nguyên là nhà hội của người Thanh dùng làm nơi nghỉ ngơi, giải trí và bàn tính công việc. 20 năm qua, đất đã bỏ hoang, chủ đất kẻ về Tàu, người biệt tin tức. Muốn mua, phải tìm sao cho ra 9 người chủ hay là con cháu thừa kế của họ. Thật là nan giải. Nhưng Cha vẫn một lòng trông cậy Chúa và cầu nguyện gửi gấm cho Thánh Phanxicô Xaviê là bổn mạng của Cha. Cha hứa sẽ dựng Nhà Thờ mới, nhận Thánh danh Phanxicô để kính nhớ. Cha đã đi khắp nơi Chợ Lớn - Sài Gòn, gửi nhiều thư ra Bắc, qua Trung Quốc, Cao Miên, Thái Lan để truy tầm chủ đất. Sau nhiều tháng, Cha mới gặp được 8 người thừa kế của các chủ đất. Cha mời hội 8 người lại để ngỏ ý mua. Ban đầu, có chủ chê rẻ không bán. Nhưng cuối cùng mọi người đều đồng ý và sẵn sàng đến phòng chưởng khế làm giấy bán.
Qua biết bao gian nan vất vả, Cha Tam Assou mới được như ý nguyện. Các thủ tục mua đất hoàn tất đúng ngày lễ kính Thánh Phanxicô Xaviê. Đối với Cha Tam, đây thật là ngày có ý nghĩa.
Mua đất xong xuôi, Cha khởi công ngay việc dựng một ngôi nhà tạm làm Nhà Thờ cho giáo dân người Hoa (Thanh Nhân) và nhà xứ. Cuối năm 1898, Cha dọn hẳn về đây, sắp xếp công việc xây cất Nhà Thờ mới. Cha tổ chức quyên góp. Rất nhiều người: giáo dân có, các nhà giàu có và thương gia người Hoa bên lương cũng có, đều sẵn lòng rộng tay giúp đỡ Cha.
Ngày 03/12-1900, lễ Thánh Phanxicô Xaviê, Đức Cha Mossard đã về làm lễ trọng thể thánh hoá và đặt viên đá đầu tiên xây dựng Thánh Đường. Rất mau chóng, ngôi Thánh Đường đã được hình thành. Bấy giờ, Cha Gioan Baotixita Huỳnh Tịnh Hướng còn là Thầy Năm, được Bề trên sai về Chợ Lớn, học tiếng Hoa. Thầy Gioan khéo tay vẽ kiến trúc và thành thạo việc xây dựng, nên khoảng 10 tháng sau, ngôi nhà đã gần xong. Điều không may là Cha Tam Assou lâm bệnh nặng, phải nằm bệnh viện 2 tháng. Còn lại một mình Thầy Gioan xoay sở. Dầu vậy, công việc vẫn tiến hành. Ngày 10/02-1902, Đức Cha Mossard làm lễ khánh thành và làm phép Nhà Thớ mới. Lễ nghi rất long trọng. Nhiều linh mục Pháp, linh mục Việt, nhiều quan chức chính quyền, đông đảo giáo dân tham dự. Nhà Thờ mang tên Thánh Phanxicô Xaviê, xây theo kiểu Gô-tích (Gothique). Mặt tiền và lầu chuông do Cha Pianet vẽ.
Tuy bệnh đã khỏi, nhưng còn rất yếu, nên cất xong Nhà Thờ, Cha Tam đã xin Bề trên đi nghỉ. Cha qua Hongkong, Macao và đến đảo Thượng Xuyên viếng mộ Thánh Phanxicô Xaviê.
Đi nghỉ về, Cha lập nhà Dục Anh giúp nuôi những trẻ mồ côi người lương. Hằng năm số trẻ này ở đây được rửa tội rất nhiều. Riêng năm 1952, đã thánh tẩy cho 1.093 em.
 |
| Nhà Thờ Cha Tam, xây năm 1900 tại đường Marin (Trần Hưng Đạo B) |
Bấy giờ Chợ Lớn có nhiều nhà thương, nên Cha cũng phải chăm lo thăm viếng cho những người bệnh trong các nhà thương này. Cha còn lập nhà Bảo Trợ trẻ em; đích thân Cha cũng dạy cho các trẻ trong nhà này. Chiều thứ Năm hằng tuần, nhiều người đem con tới nhờ Cha dạy giáo lý. Mỗi năm, Cha rửa tội cũng như lo cho rất nhiều trẻ em được rước lễ vỡ lòng.
Xét về số giáo dân, thì Thanh Nhân không phải là một xứ đạo lớn, nhưng việc truyền giáo lại gặp nhiều khó khăn. Trước hết là vì người Hoa qua Việt Nam chỉ quan tâm việc làm ăn buôn bán, để khi có ít của, là trở về quê quán. Mấy ai nghĩ đến để lập nghiệp! Giáo dân Hoa cũng vậy, nên số người trong giáo xứ khi tăng khi giảm. Hơn nữa, số người Công Giáo rất ít, sống tứ tán trong các làng các tỉnh, khó quy tụ lại thành một xứ. Đồng thời, một nguyên nhân khác cũng làm trở ngại không ít, là nhiều người qua Việt Nam, làm công trong các cửa tiệm, các sở hãng, gặp phải những người chủ tham việc, không muốn người Công Giáo có giờ đi học kinh, dâng lễ.
Vì những lý do đó mà số giáo dân người Hoa ở Thanh Nhân không tăng lên bao nhiêu. Trước năm 1876, Cha Jacquemin, người Pháp, thuộc Hội Thừa Sai Paris, đang ở Quảng Đông, được Đức Cha Colombet cho qua Chợ Lớn giúp giáo xứ Thanh Nhân và truyền giáo cho người Hoa. Nhưng sau 3 năm tận lực cố gắng, cũng không đạt được kết quả bao nhiêu, nên muộn phiền, Cha lại xin trở về Trung Quốc.
Còn trong giáo xứ, nhờ tài khéo léo, từ hai bàn tay trắng, Cha Phanxicô đã ổn định được nhiều việc. Chúa đã chúc phúc cho các việc Cha làm. Tuy cũng có những lúc khó khăn, nhưng Cha luôn cậy trông Thiên Chúa và Thánh Phanxicô bổn mạng, nên mọi việc đều thành công.
Đó là vài nét sơ lược về những công việc Cha Phanxicô Xaviê Át Xu đã thực hiện trong 50 năm sống với giáo xứ mà Ngài phụ trách. Còn tính nết và lòng đạo hạnh của Cha, thì nhiều nhân chứng đã kể lại rằng, ai đã từng diễm phúc được quen biết Cha Phanxicô đều yêu mến và thấy rõ Cha là một Linh mục rất đứng đắn, tính tình vui vẻ hoà nhã, ăn nói khôn ngoan bặt thiệp, lịch lãm, yêu thương mọi người và đặc biệt, rất quý trọng những kẻ hiền tài.
 |
| Cung Thánh Nhà Thờ Cha Tam, quận 5 |
Dù Cha đã được Chúa gọi về từ lâu, nhưng công lao và tinh thần của Cha Tam Át xu vẫn còn sống mãi trong lòng mọi người, cách riêng với những giáo dân, không phân biệt Việt Hoa, tại Giáo xứ Phanxicô Xaviê hôm nay và trải dài đến mãi mãi sau này.
Xin ghi lại đây vài tâm tình đơn sơ để tỏ lòng biết ơn và tưởng nhớ vị thừa sai nước ngoài, người đã làm bùng cháy và sáng lên ngọn lửa yêu thương của Đức Kitô, trên mảnh đất thân yêu của quê hương nhỏ bé là Quận 5 Chợ Lớn Việt Nam.
Xuân Thái
Theo: tgpsaigon
Theo: tgpsaigon
No comments:
Post a Comment