NHẤT NHẬT THIÊN LÝ

NHẤT NHẬT THIÊN LÝ
一日千里

Nguyên ý của câu thành ngữ này là chỉ con ngựa chạy rất nhanh, một ngày có thể đi được ngàn dặm. Nay thường dùng để ví về người tiến bộ nhanh hoặc sự nghiệp phát triển vượt bậc.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ "Sử ký-Thích khách liệt truyện".

Thời Chiến Quốc, thái tử Đan nước Yến đang làm con tin tại nước Việt đã quen biết với Tần Vương Chính cũng đang làm con tin tại nước Triệu. Về sau, Tần Vương Chính trở về nước Tần lên ngôi vua, sau thái tử Đan lại bị đưa sang nước Tần làm con tin. Vua Tần không những không nghĩ đến quan hệ cũ, mà còn gây khó dễ cho thái tử Đan, thái tử Đan thấy vậy bèn trốn về nước Triệu, rồi tìm cách để báo thù. Ít lâu sau, nước Tần đã lần lượt thôn tính được các nước Tề, Sở, Hàn v v và sắp tiến đánh nước Yến.

Vua nước Yến vô cùng lo ngại, thái tử Đan mới hỏi thầy mình là Cúc Vũ nên làm thế chống lại quân Tần thì Cúc Vũ nói : "Tôi có một người bạn tên là Điền Quang rất lắm mưu mẹo, thái tử hãy đến mà hỏi ông ta. Khi thái tử Đan đến hỏi Điền Quang thì ông im lặng hồi lâu, rồi kéo thái tử ra ngoài sân chỉ vào con ngựa đang buộc dưới gốc cây nói rằng: "Đây là một giống ngựa tốt, khi còn ít tuổi thì chạy được rất nhanh, nhưng khi nó già nua rồi thì ngay đến con ngựa tồi nhất nó cũng không đuổi kịp, thái tử có biết vì sao không?".

Thái tử Đan đáp rằng: "Đó là vì nó đuối sức". Điền Quang nói: "Đúng vậy, những gì thái tử nghe nói về tôi đều là chuyện thời tôi còn trẻ, bây giờ tôi đã già yếu rồi thì còn được tích sự gì, nhưng tôi muốn đề cử một người bạn của tôi tên là Kinh Kha, ông ta có thể trợ giúp thái tử việc này". Thái tử Đan nghe xong bèn mời Kinh Kha đi mưu sát vua Tần.

(Sưu tầm trên mạng)

成语故事

战国时期燕太子丹在赵国邯郸作人质时与同在邯郸尚未做秦王的赵政相处良好
后来赵政回国做了秦王太子丹在秦国做人质秦王政不但没有顾念旧情加以特别照顾反而处处冷待刁难他太子丹见此状况便找了个机会逃回了燕国

回国后太子丹一直耿耿于怀想报复秦王政但由于国家小力量薄弱难以实现自己复仇愿望 不久秦国出兵攻打齐楚韩魏赵等国家渐渐逼近了燕国燕国国君害怕极了太子丹也忧愁万分就向他的老师鞠武求教能够阻挡秦国侵吞的好办法鞠武说我有一个好朋友名叫田光他很机智有谋略你可跟他商讨一下

田光请来了太子丹非常恭敬地招待了他并说希望先生能替我们想个办法抵挡秦国的侵吞

田光听了一言不发拉着太子丹的手走到门外指着拴在大树旁的马说这是一匹良种马在壮年时天可以跑千里以上等到它衰老时劣马都可以跑在它的前面您说这是为什么呢?
太子丹说那是因为它精力不行了

对呀现在您听说的关于我的情况都还是我壮年的事您不知道我已年老了精力不行了田光停了停又接着说当然虽然有关国家的大事我已无能为力但我愿向您推荐一个人我的好朋友荆轲他能够承担这个重任

后来太子丹结交了荆轲派去行刺秦王但最后行刺以失败告终.

出处史记·刺客列传