Vào ngày này năm 1978, trong một trong những tuyên bố quan trọng của Chiến tranh Lạnh, Tổng thống Jimmy Carter thông báo rằng vào ngày 01/01/1979, Mỹ sẽ chính thức công nhận nước Cộng hòa Nhân dân (CHND) Trung Hoa cộng sản và cắt đứt quan hệ với Đài Loan.
Sau khi Mao Trạch Đông thực hiện cách mạng thành công vào năm 1949, nước Mỹ đã kiên quyết từ chối công nhận chế độ cộng sản. Thay vào đó, họ tiếp tục ủng hộ và viện trợ cho chính phủ Quốc Dân Đảng của Tưởng Giới Thạch trên đảo Đài Loan. Năm 1950, trong Chiến tranh Triều Tiên, Mỹ và CHND Trung Hoa đã đụng độ vũ trang; sang thập niên 1960, người Mỹ vô cùng tức giận khi CHND Trung Hoa ủng hộ và viện trợ cho chính quyền Bắc Việt Nam trong Chiến tranh Việt Nam.
Tuy nhiên, thập niên 1970 đã mở ra trang mới trong quan hệ hai nước. Người Mỹ bấy giờ thấy rằng quan hệ gần gũi hơn với CHND Trung Hoa sẽ mang lại lợi ích kinh tế và chính trị. Về kinh tế, các doanh nhân Mỹ đã rất mong chờ được thâm nhập và khai thác thị trường khổng lồ ở Trung Quốc. Về chính trị, các nhà hoạch định chính sách của Mỹ tin rằng họ có thể chơi “lá bài Trung Quốc” – dùng quan hệ ngoại giao gần gũi hơn với Trung Quốc để gây áp lực lên Liên Xô trong một loạt các vấn đề, gồm cả các thỏa thuận vũ khí.
21/02/1972: Nixon thăm Trung Quốc nhằm tái lập quan hệ ngoại giao Mỹ – Trung.
CHND Trung Hoa cũng mong muốn có quan hệ tốt đẹp hơn với kẻ thù cũ. Họ tìm kiếm tăng trưởng thương mại với Mỹ thông qua bình thường hóa quan hệ, và đặc biệt, người Trung Quốc mong chờ những công nghệ có thể đạt được từ Mỹ. CHND Trung Hoa cũng cần tìm kiếm đồng minh vì họ đang đối đầu quân sự với một đồng minh cũ của mình là Việt Nam, và phía Việt Nam đã có một hiệp ước tương trợ với Liên Xô.
Tuyên bố cắt đứt quan hệ ngoại giao với Đài Loan của Carter (do điều kiện của CHND Trung Hoa) đã khiến nhiều thành viên Quốc Hội Mỹ tức giận. Đạo luật Quan hệ với Đài Loan (The Taiwan Relations Act) đã nhanh chóng được thông qua để trả đũa cho động thái này. Đạo luật này gần như đã cho Đài Loan địa vị tương tự như bất kỳ quốc gia nào được Mỹ công nhận, nó cũng chứa các quy định về việc tiếp tục bán vũ khí cho chính phủ Quốc Dân Đảng. Tại Đài Loan, Mỹ có một cơ quan đại diện “không chính thức”, tương đương cấp Đại sứ quán, nhưng có tên gọi là Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (American Institute in Taiwan). Cơ quan này sẽ phục vụ lợi ích của Mỹ tại đây.
Link tham khảo:
https://www.history.com/this-day-in-history/united-states-announces-that-it-will-recognize-communist-china
Vào ngày này năm 1978, cờ tại Đại sứ quán Mỹ ở Đài Bắc và Đại sứ quán Đài Loan tại Mỹ đã bị hạ xuống. Đây là dấu hiệu hai bên đã chính thức chấm dứt quan hệ. Ngày 01/01/1979, Mỹ chính thức công nhận chính phủ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (PRC) tại Bắc Kinh.
Quyết định cắt đứt quan hệ với Đài Loan và công nhận Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa của chính phủ Mỹ đã vấp phải sự phản đối kịch liệt từ đại diện của chính phủ Quốc Dân Đảng. Trong một buổi lễ ngắn gọn ở buổi hạ cờ, một quan chức của Quốc Dân Đảng tuyên bố rằng hành động này “không có nghĩa là chúng ta đã từ bỏ cuộc chiến chống chủ nghĩa cộng sản.” Ông chỉ trích Tổng thống Mỹ Jimmy Carter một cách mạnh mẽ, vì đã cắt đứt quan hệ với “một người bạn trung thành và đồng minh của nước Mỹ,” để đổi lấy việc bình thường hóa quan hệ với “kẻ thù của chúng ta, chế độ Cộng sản Trung Quốc.”
Phía Mỹ đã không đưa ra bình luận nào, ngoại trừ việc đảm bảo cho những người đang chờ cấp visa và các dịch vụ khác tại Đài Loan, rằng Đại sứ quán Mỹ sẽ tiếp tục hoạt động cho đến ngày 01/03/1979. Sau đó, một văn phòng “phi chính phủ” sẽ tiếp quản những nhiệm vụ này.
Đây thực sự là một kết thúc khá yên bình sau 30 năm người Mỹ từ chối không chính thức công nhận chính phủ cộng sản của Trung Quốc đại lục. Quyết định tiếp tục thắt chặt quan hệ với chính phủ Quốc Dân Đảng của Mỹ là rào cản chính trong quan hệ ngoại giao giữa Mỹ và Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.
Vào cuối những năm 1970, mong muốn phát triển quan hệ kinh tế với phe cộng sản và sự tin tưởng rằng mối quan hệ ngoại giao với Trung Quốc đại lục có thể giúp chống lại sự xâm lược của Liên Xô đã khiến các quan chức Mỹ xem việc tiếp tục duy trì quan hệ với Đài Loan là phản tác dụng. Quyết định cắt đứt quan hệ với Quốc Dân Đảng của Tổng thống Carter đã loại bỏ trở ngại đó. Từ đây, một trong những mối quan hệ lâu đời và mang tính đối kháng nhất của Chiến tranh Lạnh dường như đã tan băng.
Link tham khảo:
https://www.history.com/this-day-in-history/the-u-n-seats-the-peoples-republic-of-china-and-expels-taiwan
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
No comments:
Post a Comment