Vậy từ khi nào “thiên kim” lại trở thành danh từ dùng để chỉ các tiểu thư khuê các? Liên quan tới nó có một câu chuyện khá thú vị.
Nguồn gốc của danh từ “thiên kim”
Từ “thiên kim” xuất hiện lần đầu tiên trong cuốn Nam sử. Văn học gia nổi tiếng nhà Lương vào thời Nam Triều là Tạ Trang (421 -466) có người con trai tên Tạ Phỉ (441-506). Cậu bé tư chất thông minh từ thủa nhỏ, nên được cha yêu mến thường đưa đi ra ngoài cùng. Tuy mới mười tuổi, cậu đã có thể xuất khẩu thành thơ.
Lần nọ, cậu bé được đi theo cha du ngoạn cùng Hoàng đế ở Thổ Sơn. Trong lúc dạo chơi, Hoàng đế nghe nói Tạ Phỉ rất có tài, liền bảo cậu ngay tại chỗ ấy hãy viết một bài thơ.
Tạ Phỉ múa bút một cái liền viết xong bài thơ. Hoàng đế rất đỗi kinh ngạc: “Cậu bé này thật đúng là thần đồng”. Tể tướng Vương Cảnh Văn (413-472) đứng bên cạnh cũng chúc mừng Tạ Trang: “Con trai ông xứng đáng được gọi là thần đồng, sau này nhất định sẽ trở thành người thành đạt”.
Tạ Trang nghe xong những lời ấy, thấy mừng rỡ và vô cùng tự hào hãnh diện, ông vỗ vào lưng của con trai và nói: “Thật đúng là thiên kim của nhà ta!”.
Sau này lớn lên, quả thật cậu bé không chỉ trở thành nhà văn nổi tiếng, còn làm đến chức quan Thượng thư lệnh. Mấy trăm năm sau kể từ đó, từ “thiên kim” vẫn luôn được dùng để hình dung trang nam tử xuất chúng hơn người, tài đức vẹn toàn.
Thiên kim là gì?
Từ “thiên kim” (Ngàn vàng) thực ra bắt nguồn từ đơn vị tiền tệ thời cổ đại. Vào 2.000 năm trước, triều đại nhà Tần quy ước 1 Dật bằng 1 Kim (Dật là đơn vị chủ yếu thời cổ đại. 1 dật = 22 hoặc 24 lượng). Đến thời nhà Hán quy ước rằng một cân vàng là một kim.
Thời Tần Hán, kim phần lớn là chỉ đồng thau. Thời ấy, từ thiên kim được hiểu là đồng thiên kim. Người đời sau dùng từ thiên kim để biểu đạt sự quý giá, giá trị, như “một lời nói đáng giá ngàn vàng”, “một vật ngàn vàng”, “một chữ ngàn vàng”, “bát cơm ngàn vàng”… Những từ này đều là để nói lên giá trị của những thứ ấy.
Trong quan hệ xã hội, dần dần, người ta gọi các cô gái chưa lấy chồng con nhà quyền quý là “thiên kim tiểu thư” (cô gái ngàn vàng) để biểu thị sự tôn trọng. Nhưng đến ngày nay cách gọi này là phổ biến chung cho tất cả các cô gái chưa lấy chồng.
Ảnh minh họa: Pinterest.
Thiên kim tiểu thư được dùng để hình dung về người con gái bắt đầu từ triều đại nhà Nguyên. Trong tạp kịch Tiết Nhân Quý vinh quy cố lý có đoạn: “Ta là một cô gái thứ dân, cô là thiên kim tiểu thư con nhà quan lại”. Trong các tiểu thuyết vào đời nhà Minh, Thanh trở về sau, các cô gái con nhà giàu có thường được gọi là “thiên kim”. Cũng từ đó, “thiên kim tiểu thư” được dùng cho đến ngày nay. Liên quan đến từ thiên kim tiểu thư còn có một truyền thuyết được viết trong Ngô Việt xuân thu như sau:
Vào khoảng năm 528 TCN, Sở Bình Vương nghe lời sàm tấu, tịch thu toàn bộ tài sản và giết chết hơn 300 người nhà của đại tướng Ngũ Xa (Cha của Ngũ Tử Tư), duy chỉ có Ngũ Viên (Ngũ Tử Tư) là may mắn thoát nạn.
Ngũ Tử Tư tìm đường trốn sang biên giới nước Ngô, bị quân lính rượt đuổi đến bờ sông Lật Thủy. Lúc ấy, Ngũ Tử Tư bụng đói cồn cào nhìn thấy một người thiếu nữ giặt lụa bên bờ sông, liền đi đến xin miếng cơm ăn.
Người thiếu nữ giặt lụa này nhìn người đàn ông ăn xin, dù gương mặt mỏi mệt, nhưng giữa hai hàng chân mày lại lộ ra một luồng hào khí anh hùng. Biết ông không phải là người tầm thường, cô gái liền đem cơm thừa và nước canh cho ông lót dạ, rồi chỉ cho Ngũ Tử Tư biết con đường thông đến nước Ngô.
Ngũ Tử Tư đi được một đoạn liền quay đầu lại nhìn một cái, thấy cô gái giặt lụa vẫn đứng ở chỗ cũ, trong lòng nghi hoặc, liền quay người lại. Cô gái biết tâm ý của ông, bèn nói: “Tôi là một cô gái chưa chồng, trò chuyện với người đàn ông xa lạ, lại cho ông cơm ăn, vốn đã là không hợp với lễ nghi rồi, tôi vốn dĩ cũng đã không còn mặt mũi nào để sống trên đời này nữa, sau khi tôi chết rồi, hành tung của ông cũng sẽ không bị tiết lộ”. Nói xong, cô gái liền nhảy xuống sông Lật Thủy.
Ngũ Tử Tư thấy tình cảnh ấy, đau xót không thôi. Ông cắn đứt ngón tay, viết huyết thư trên đá: “Nàng giặt lụa, ta ăn xin, ta bụng no, nàng thân chìm. Mười năm sau, nghìn vàng báo ân”. Về sau, Ngũ Tử Tư làm tới Tướng quốc nước Ngô. Ngô vương dẫn theo đội quân tinh nhuệ tiến công đánh nước Sở. Năm 506 TCN, Ngũ Tử Tư “đào mộ của Sở Bình Vương, đánh vào thi thể ba trăm roi”.
Sau khi Ngũ Tử Tư trả được thù lớn, lại nghĩ đến việc báo ân, nhưng khổ nỗi không biết địa chỉ nhà của cô gái ở đâu. Thế là Ngũ Tử Tư đã đem nghìn vàng thả xuống nơi mà cô gái nhảy sông ngày trước, còn cô được người đời gọi là “thiên kim tiểu thư”.
Kiên Định
Theo NTDTV
No comments:
Post a Comment