LƯỠNG TỤ THANH PHONG (两袖清风)

TẠI SAO NGƯỜI XƯA DÙNG “LƯỠNG TỤ THANH PHONG” ĐỂ VÍ QUAN LẠI THANH CHÍNH LIÊM KHIẾT

“Lưỡng tụ thanh phong” 两袖清风 vốn chỉ trong hai ống tay áo ngoài gió ra, không còn có thứ gì khác, dẫn đến ý nghĩa quan lại thanh liêm, khắc kỉ phụng công. Điển cố này liên quan đến Vu Khiêm 于谦, vị quan liêm khiết nổi tiếng triều Minh. Vu Khiêm có bài Thạch hôi ngâm 石灰吟nổi tiếng:

Thiên chuỳ vạn tạc xuất thâm sơn

Liệt hoả phần thiêu nhược đẳng nhàn

Phấn cốt toái thân hồn bất phạ

Yếu lưu thanh bạch tại nhân gian

千锤万凿出深山

烈火焚烧若等闲

粉骨碎身浑不怕

要留清白在人间

(Đá vôi) Ngàn lần xoi vạn lần đục mới có thể lấy ra được từ núi sâu

Lửa nóng đốt lên, vẫn cảm thấy bình thường

Cho dù tan xương nát thân cũng không sợ

Chỉ cần lưu lại sự thanh bạch chốn nhân gian

Thời Chính Thống 正统 nhà Minh, hoạn quan Vương Chấn 王振 dùng quyền mưu việc riêng. Mỗi khi triều hội, quan lại các nơi đều muốn lấy lòng ông ta, nên đã dâng nhiều châu ngọc bạc vàng. Tuần phủ Vu Khiêm mỗi khi vào kinh tấu sự, luôn không mang theo bất cứ lễ vật gì. Đồng liêu khuyên ông rằng:

- Ông tuy không dâng vàng ngọc để cầu quyền quý, cũng nên mang theo một ít đặc sản nổi tiếng như hương sợi, nấm, khăn tay v.v... để tặng.

Vu Khiêm cười giơ hai tay áo lên nói, nhằm châm biếm mấy quan lại a dua nịnh bợ:

- Có mang theo gió mát.

Trong bài Nhập kinh thi 入京诗 ông viết:

Quyên mạt ma cô dữ tuyến hương

Bản tư dân dụng phản vi ương

Thanh phong lưỡng tụ triều thiên khứ

Miễn đắc lư diêm thoại đoản trường

绢帕蘑菇与线香

本资民用反为殃

清风两袖朝天去

免得闾阎话短长

Ý nghĩa là, khăn lụa, nấm, sợi hương những thứ này vốn là của dân dùng, sao có thể lấy làm lễ vật để tặng. Lên triều chỉ cần gió mát hai ống tay áo, tránh được bách tính dị nghị nói ra nói vào.

Về sau dùng “lưỡng tụ thanh phong” để biểu đạt sự thanh chính liêm khiết của quan lại. 

Như câu thơ trong bài Thứ vận Ngô Giang đạo trung 次韵吴江道中 của Trần Cơ 陈基:

Lưỡng tụ thanh phong thân dục phiêu

Trượng lê tuỳ nguyệt bộ trường kiều

两袖清风身欲飘

杖藜随月步长桥

Hai ống tay áo đầy gió mát, thân nhẹ nhàng như muốn bay lên

Chống gậy lê bước dưới trăng qua chiếc cầu dài

Và như Lí Bảo Gia 李宝嘉 đời Thanh trong Văn minh tiểu sử 文明小史 hồi thứ 12 có viết:

Tha tự kỉ tố liễu kỉ thập niên đích quan, y nhiên thị lưỡng tụ thanh phong.

他自己做了几十年的官, 依然是两袖清风.

(Ông ấy làm quan đã mấy chục năm, vẫn “lưỡng tụ thanh phong”)

Dịch giả: Huỳnh Chương Hưng

Nguyên tác Trung văn

Trong quyển

THÚ VỊ VĂN HOÁ TRI THỨC ĐẠI TOÀN

趣味文化知识大全

Thanh Thạch 青石 biên soạn

Trung Quốc Hoa kiều xuất bản xã, 2013