Mì Ramen, Soba và Udon của Nhật Bản đã trở nên nổi tiếng và xuất hiện thường xuyên trong các menu của các nhà hàng Nhật ở khắp nơi trên thế giới. Nhưng có một món mì mà bạn phải đến Nhật mới có thể tận hưởng trọn vẹn hương vị tinh tế và bầu không khí đặc biệt mà nó mang lại. Đó chính là Nagashi Somen.
Nói một cách chính xác hơn, Nagashi Somen là một trong hai cách thưởng thức truyền thống để thưởng thức món mì Somen ở Xứ sở hoa anh đào. Nagashi Somen là tên gọi để phân biệt với Hiyashi Somen – cách ăn mì Somen ướp lạnh với nước chấm nhạt trong bát như thường lệ. Còn Nagashi Somen là thưởng thức Somen trong dòng nước chảy theo những ống trúc dài. Người Nhật thường dùng Somen vào cả mùa hè và mùa đông. Nhưng có lẽ mì Somen được yêu thích hơn cả khi thưởng thức trong tiết trời nắng nóng.
Xuất xứ của món mì Nagashi Somen
Cách thức đơn giản nhất để phân biệt mì Somen với các loại mì khác chính là hình dáng bên ngoài. Cũng được chế biến từ bột mì, nhưng mì Somen được chế biến với sợi nhỏ (đường kính không quá 1.3 mm), mảnh có màu trắng ngà đặc trưng. Thoạt nhìn loại mì này rất giống với bún của người Việt ta. Tuy cách nhào nặn bột và tạo sợi không có nhiều khác biệt, nhưng để có được một nắm mì Somen ngon, người Nhật phải trữ nó trong kho từ 1 đến 2 năm, để bột được chín và ngấu từ từ một cách tự nhiên.
Theo các ghi chép còn được lưu lại, loại mì này có nguồn gốc ở Trung Hoa cổ và được lưu truyền vào Nhật từ khoảng 1200 năm trước. Nó có tên gọi Trung Quốc là Tố Miến. Ban đầu, mì Somen được biết đến ở Nhật với cái tên “Sakubei”. Khi mới xuất hiện món mì này chỉ có mặt trong các đền chùa và các bữa ăn Hoàng gia với tư cách là một món ăn nhẹ. Chỉ cho tới năm 1750 của thời đại Edo, nó mới trở nên phổ biến trong quần chúng. Cũng từ đó, món ăn này trở thành một phần không thể thiếu trong nền ẩm thực tinh tế, đầy ý nhị của Nhật Bản.
Món ăn thanh nhiệt
Nhật Bản là một đất nước tuyệt đối tôn trọng tự nhiên. Đặc điểm này thể hiện rõ nét trong phong cách ăn uống “mua nào thức nấy” của người Nhật. Truyền thống này không chỉ giới hạn ở việc chọn lựa và sử dụng các nguyên liệu nấu ăn theo mùa, người Nhật còn rất chú trọng đến cách chế biến và thưởng thức những “quà tặng” của đất trời. Hài hòa giữa bên trong và bên ngoài là điểm mấu chốt trong cách ăn uống của người Nhật. Mì Somen cũng không nằm ngoài tinh thần ấy.
Một vắt mì trắng, sợi nhỏ dai được ướp lạnh trong tô nước chấm nhạt Mentsuyu (được chế biến từ tảo biển và cá ngừ khô), ăn kèm rau củ tươi là cách ăn Somen khi mùa hạ tới. Sự thanh mát, nhẹ nhàng và cân bằng của món ăn sẽ xua đi mọi nóng nực của ngày hè. Tuy nhiên, đó chưa phải là điểm độc đáo nhất tạo nên sức mạnh “giải nhiệt” của món ăn. Cách thức mà những vắt mì được đưa tới thực khách chính là điểm nhấn độc đáo.
Để thưởng thức Nagashi Somen, người Nhật sẽ bắc những ống tre hoặc trúc dài thành một máng nhỏ dẫn nước. “Nagashi” có nghĩa là “dòng chảy”, những vắt mì trắng tròn, mềm nhẹ sẽ được thả trôi theo dòng nước trong veo đến với người thưởng thức. Các thực khách sẽ cần rất nhiều sự nhanh nhẹn và một chút khéo léo để “bắt” được vắt mì Somen mát lành.
Đũa dùng để gắp mì thường được chuốt từ tre xanh. Ở nhiều nơi, người ta còn để nước chấm Mentsuyu trong những cốc nhỏ làm từ gốc tre để tăng thêm phần tươi mát cho món ăn.
Đưa vào miệng mỗi gắp mì Nagashi Somen đối với người Nhật có cảm giác khoan khoái tựa như đưa cả cái tươi mát của thiên nhiên mùa hè vào trong gan ruột.
Vui vẻ trong sự tôn trọng
Những điều tuyệt vời không thể thưởng thức khi chỉ có một mình. Người Nhật thường tổ chức các buổi ăn Nagashi Somen tập thể ngoài trời, ở những nơi có bóng mát để cả gia đình hoặc bạn bè có thể cùng thưởng thức món ăn của mùa này. Người Nhật thường đứng ở hai bên ống máng để cùng nhau “bắt” và ăn mì. Truyền thống này tạo nên một không khí sôi nổi trong bữa ăn, điều khá hiếm thấy trong cuộc sống hàng ngày của người Nhật. Những vắt mì trôi nhanh, những pha “bắt mì” chắc chắn sẽ mang đến nhiều tiếng cười thoải mái cho tất cả.
Tuy nhiên, việc thưởng thức món mì này cũng phản ánh đậm nét tính cách lịch sự và tôn trọng người khác của người dân Nhật Bản. Để những người ở cuối máng tre được thưởng thức trọn vẹn những vắt mì thơm ngon, những người đứng ở đầu máng sẽ luôn để tâm đến những thực khách khác, để không bao giờ xảy ra tình trạng chiếm hết đồ ăn ngon của người khác. Người Nhật cũng rất chú ý tới việc gắp mì, để tránh tối đa sự lãng phí, bởi những sợi mì đi đến cuối máng thường không được sử dụng tiếp.
Trẻ em Nhật Bản cũng rất yêu thích hoạt động ẩm thực tập thể này. Với chúng việc thưởng thức Nagashi Somen không chỉ là một hoạt động ăn uống bình thường. Đó là một cơ hội để vui chơi và cũng là cơ hội để học hỏi không chỉ sự nhanh nhẹn khéo léo mà còn cả cách nhường nhịn và nghĩ đến người khác. Vậy nên, những bữa ăn Nagashi kiểu này luôn diễn ra trong bầu không khí sôi nổi, vui tươi và đầy tôn trọng.
Người Nhật vốn được biết đến với những suy nghĩ có phần khác biệt với nhiều quốc gia. Nagashi Somen cũng góp một phần tạo nên sự độc đáo quý báu trong cách nghĩ và cách sống của người dân nơi đây. Phải chăng món ăn truyền thống này đang dùng chính sự hài hòa với thiên nhiên, sự hòa hợp giữa con người để giúp người dân Nhật có những mùa hè đáng nhớ?
Ảnh dẫn qua: Lostbird
Hải Lam
