6 điều hối hận được cổ nhân lưu lại
Chỉ với 6 câu thơ ngắn ngủi, nhưng lại ẩn chứa hàm nghĩa thâm sâu, cổ nhân đã lưu lại “Sáu điều hối hận” giúp người đời sớm mau tỉnh ngộ. Những đạo lý trong đó thật đáng để người ngày nay học hỏi.
Khấu Lai Công (寇萊公), tức Khấu Chuẩn 寇準 (961 – 1023). Ông là tể tướng đời Tống, theo vua Chân Tông đi đánh Khiết Ðan (nước Liêu) được phong tước Lai Quốc Công nên gọi tắt là Khấu Lai Công. Ông nổi tiếng văn võ song toàn, giỏi làm thơ, phú.
Khấu Chuẩn từ nhỏ cha mất sớm, gia cảnh nghèo khổ, chỉ dựa vào nghề dệt vải của mẹ để sống qua ngày. Khấu mẫu đêm khuya thường một bên kéo sợi dệt vải, một bên dạy Khấu Chuẩn đọc sách. Bà đôn đốc và chỉ dẫn Khấu Chuẩn khổ cực học thành tài. Sau này Khấu Chuẩn lên kinh đô đi thi, đỗ được tiến sĩ.
Tin mừng truyền về đến quê nhà, lúc đó mẹ của Khấu Chuẩn đang mang bệnh nặng, trước lúc lâm chung, bà giao một bức họa do chính tay bà vẽ cho người nhà là bà Lưu rằng: “Ngày sau Khấu Chuẩn nhất định sẽ làm quan, nếu nó có làm điều gì sai trái, thì bà hãy giao bức họa này cho nó!”.
Sau đó, Khấu Chuẩn làm đến chức Tể tướng, để mừng ngày sinh nhật của mình, ông đã mời 2 đoàn gánh hát, chuẩn bị yến tiệc mời bạn bè và các quan trong triều. Bà Lưu cho rằng thời cơ đã đến, bèn đem bức họa của Khấu mẫu giao cho ông.
Khấu Chuẩn mở ra xem, nhìn thấy một bức vẽ “Hàn song khóa tử” (Người đi thi đang học hành), trên bức họa có đề một bài thơ:
“Cô đăng khóa độc khổ hàm tân
Vọng nhĩ tu thân vi vạn dân
Cần kiệm gia phong từ mẫu huấn
Tha niên phú quý mạc vong bần”
Tạm dịch:
Vất vả đọc sách dưới ánh đèn
Mong con tu thân vì dân chúng
Lời của mẹ dạy sống cần kiệm
Giàu sang khi ấy đừng quên nghèo
Đây rõ ràng là di huấn của người mẹ, Khấu Chuẩn đọc đi đọc lại ba lần, bất giác nước mắt tuôn trào như suối. Sau đó, ông lập tức dẹp bỏ tiệc mừng. Từ đó về sau, Khấu Chuẩn luôn luôn giữ mình trong sạch và thương yêu dân chúng, hành xử công bằng và vô tư, đã trở thành một hiền tướng nổi tiếng của triều đại nhà Tống.
Nổi tiếng văn võ song toàn, Khấu Chuẩn cũng cho ra đời nhiều bài thơ nổi tiếng. Trong đó phải kể đến bài thơ ‘Lục hối minh’. Chỉ gồm 6 câu thơ ngắn ngủi, nhưng nó lại ẩn chứa hàm nghĩa thâm sâu, giúp người đời sớm tỉnh ngộ mà hối cải. Những đạo lý trong đó thật đáng để người ngày nay học hỏi.
 |
六悔銘 - 寇準
官行私曲, 失時悔.
富不儉用, 貧時悔.
藝不少學, 過時悔.
見事不學, 用時悔.
醉發狂言, 醒時悔.
安不將息, 病時悔.
Lục hối minh - Khấu Chuẩn
Quan hành tư khúc thất thời hối.
Phú bất kiệm dụng bần thời hối.
Thế bất thiếu tích, quá thời hối.
Kiến sự bất học, dụng thời hối.
Tửu hậu cuồng ngôn, tỉnh thời hối.
An bất đắc tức, bệnh thời hối.
Dịch nghĩa:
Ở chức quan làm điều quanh co tư túi, lúc mất quan thì hối hận.
Giàu có không tiêu dùng cần kiệm, lúc nghèo thì hối hận.
Có thế lực không tiếc một chút, lúc phạm lỗi thì hối hận.
Thấy việc không học, đến lúc cần dùng thì hối hận.
Sau khi uống rượu buông lời cuồng ngông, lúc tỉnh lại hối hận.
Lúc yên ổn không nghỉ ngơi, khi đau ốm lại hối hận.
Tạm diễn ca:
Sáu điều hối hận
Làm quan vun vén riêng tư,
Mất quan mới hối, ngồi thừ thở ra.
Lúc giàu, thỏa sức tiêu pha,
Ðến khi nghèo túng, xót xa làm gì!
Ðắc thế chẳng chút nể gì,
Phạm lỗi mới hối, “thế” đi mất rồi!
Việc đáng học, cứ buông xuôi,
Ðến khi gặp việc, làm hư lại buồn.
Khi say, lảm nhảm ngông cuồng,
Tỉnh ra hối hận suông, đã muộn rồi!
Lúc yên chẳng chịu nghỉ ngơi,
Bê tha bệnh hoạn, hối thời vô phương.
Theo: ĐKN
No comments:
Post a Comment