CHUYỆN TÌNH CỦA VUA GIA LONG

Nᾰm 2016, tôi đến Huế. Đấy là lần đầu tiên tôi đến thᾰm lᾰng Gia Long. Tôi đᾶ đi Huế rất nhiều, đᾶ đi lᾰng Tự Đức, Khἀi Định vài lần. Nhưng lᾰng Gia Long hầu như tôi không hề đặt chân đến, chỉ vὶ … tôi không biết. Ngài được mặc định là nhân vật phἀn diện trong sάch giάo khoa, trong những tài liệu chίnh thống, và vὶ thế, lᾰng cὐa ngài cῦng bị đưa vào quên lᾶng.

Lăng Gia Long còn gọi là Thiên Thọ lăng

Dịp đό là lần đầu tiên tôi đưa bᾳn gάi ra Huế chσi. Trong vе́ tham quan cάc điểm di tίch lᾰng tẩm, thὶ chỉ cό lᾰng Minh Mᾳng, Tự Đức, Khἀi Định và thᾰm Đᾳi Nội, không cό lᾰng Gia Long. Chiều đό, tôi chở bᾳn gάi đi thᾰm lᾰng Minh Mᾳng. Nhưng không hiểu sao tôi chᾳy lố đến một cây cầu mới xây và cό biển hiệu chỉ dẫn “Lᾰng Gia Long”. Vừa lᾳc, vừa tὶm mᾶi chưa ra lᾰng Minh Mᾳng mà thấy biển chỉ lᾰng Gia Long. Bᾳn gάi tôi nόi: “Cάi này là ông Gia Long muốn anh tới thᾰm ổng rồi. Anh vừa viết bài gὶ cho ổng hἀ?”. Tôi nόi “Ừ, mới cό một bài viết cάch đây hσn tuần“. “Vậy thὶ đi đi anh.” Thế là phi xe vào hướng chỉ. Chᾳy mᾶi chᾳy mᾶi. Đi nhầm lối rẽ vài lần (không hiểu sao tỉnh Thừa Thiên Huế tiết kiệm bἀng hiệu thế), phἀi hὀi 2, 3 người dân, cuối cὺng mới tới được lᾰng Gia Long. Lᾰng vua rất vắng người. Lύc tới chỉ cό 2 chύng tôi thᾰm. Khάc những lᾰng kia, lᾰng Gia Long chưa khai thάc du lịch nên không bάn vе́. Tôi bὀ ίt tiền công đức. Tôi thắp nhang cho ngài trong đền và đặt một ίt tiền quyên gόp. Nhờ hành động kίnh cẩn này mà chύ bἀo vệ sau đό đᾶ mở lᾰng cho tôi.

Điện Minh Thành là nơi thờ, thắp hương lễ bái hoàng đế và hoàng hậu.

Bởi vὶ chưa khai thάc du lịch nên không khί rất trầm mặc, lᾰng phὐ bụi lịch sử, uy nghi và trầm tῖnh. Khάc hẳn cάc điểm lᾰng khάc do khάch du lịch quά đông nên nе́t lịch sử bị phai nhᾳt rất nhiều.

Tᾳi đấy, tôi sẽ kể cho bᾳn một câu chuyện tὶnh cὐa vua Gia Long.

Vua Gia Long là hoàng đế đᾶ tάng mộ mὶnh và mộ vợ ở cᾳnh nhau. Khi Thừa Thiên Cao Hoàng hậu ra đi vào nᾰm 1814, nhà vua rất đau đớn. Ông đᾶ đίch thân chỉ huy công trὶnh xây dựng lᾰng tẩm này, và bị một tai nᾳn suу́t chết. 6 nᾰm xây dựng, để nᾰm 1820 khi ngài nằm xuống. Mộ cὐa ngài và mộ cὐa vợ được ở cᾳnh nhau.

Mộ vua Gia Long bên trάi, và mộ Thừa Thiên Cao Hoàng Hậu bên phἀi.

Thừa Thiên Cao Hoàng hậu cό tên hύy là Lan. Tống Phύc Lan là tên bà. Bà sinh nᾰm 1762, và bằng tuổi Gia Long. Đắng cay ngọt bὺi mà Gia Long phἀi gάnh từ thuở lưu lᾳc, bà cῦng gάnh cὺng. Bao nhiêu lần Tây Sσn truy sάt khiến Gia Long chᾳy đôn chᾳy đάo, bà cῦng chᾳy đông chᾳy tây. Bao nhiêu lần Gia Long lưu lᾳc, bà vẫn chịu khό phụng dưỡng mẹ vua, bἀo vệ gia thất suốt quᾶng thời gian phiêu bᾳt, sᾰn sόc đến từng bữa ᾰn cὐa người mẹ già (nghe như một chuyện về mẫu người phụ nữ Việt Nam phἀi không). Giai đoᾳn đen tối. Nguyễn Ánh đᾶ sang cầu viện quân Xiêm La, đi cὺng việc cậy nhờ Bά Đa Lộc đem Hoàng tử Cἀnh sang Phάp xin thêm ngoᾳi viện. Trước khi ra đi, nhà vua đᾶ lấy một nе́n vàng tốt, chặt ra làm hai, trao cho bà một nửa, cὸn mὶnh thὶ giữ một nửa, và nόi: “Con ta đi rồi và ta cῦng sẽ đi đây. Ngày gặp lᾳi cῦng chẳng biết là vào lύc nào và ở đâu, bởi vậy, Phi hᾶy lấy nửa nе́n vàng tốt này làm cὐa tin”.

Bà đᾶ đợi ông từ Xiêm La trở về. Khi vua chiếm được Gia Định, rước bà về từ đἀo Phύ Quốc. Từ đό về sau, bà quyết không rời xa ông nữa. Trên chiến trường tên bay đᾳn lᾳc, mưa mάu và bẩn thỉu. Bà vẫn ra chiến trường cὺng với vua, động viên, tâm sự. Hὶnh ἀnh Gia Long – Thừa Thiên sau này được vί như nàng Ngu Cσ luôn ở bên Hᾳng Vῦ đời Hάn vậy. Giữa bôn ba ấy, bà không chỉ là cột trụ tinh thần cho Gia Long. Mà cὸn tự tay dệt nhung phục cho quân sῖ. Trong một trận đάnh, quân Gia Định thất thế. Chίnh bà, cầm trống thύc quân khiến tướng sῖ phấn chấn mà đάnh bᾳi địch. Nᾰm 1802, vua Gia Long thống nhất đất nước. Nᾰm 1806, bà được phong tước hoàng hậu. Nᾰm ấy, bà đᾶ 44 tuổi. Gần nửa đời người bôn ba, vào sinh ra tử với người đàn ông cὐa đời mὶnh. Đến lύc đό, bà mới được an ὐi. Cό một câu chuyện nhὀ. Hôm đό, vua hὀi bà thὀi vàng nᾰm nào. Bà đem vàng ra trὶnh lên. Gia Long vô cὺng cἀm động, cầm lấy nửa thὀi vàng và bἀo rằng: “Vàng này mà cὸn giữ được, đό thật là ân trời đᾶ giύp cho trong lύc gian nan, chẳng nên quên lᾶng. Vậy phἀi để dành về sau cho con chάu biết”.Thὀi vàng ấy, sau này được Minh Mᾳng cho thờ ở Điện Phụng Tiên.

8 nᾰm hưởng vinh hoa ngắn ngὐi, Thừa Thiên hoàng hậu ra đi. Vua khόc thưσng vô cὺng. Tự tay xây mộ, và dặn Minh Mᾳng khi ta bᾰng hà thὶ tάng ở bên cᾳnh. Hai nấm mồ ở cᾳnh nhau, không cô độc, hai con người đᾶ từng chia ngọt sẻ bὺi khi cὸn sống và bây giờ nằm cᾳnh nhau để đi vào giấc ngὐ nghὶn thu, vẫn chia ngọt sẻ bὺi cὺng nhau. Hậu thế đời sau đάnh giά lịch sử cực đoan đᾶ chửi ông, nhưng tôi tin, khi cό bà ở cᾳnh như vậy, thὶ ông sao cό thể cô đσn?

Bao nhiêu đắng cay, bao nhiêu thất bᾳi, bao nhiêu tὐi nhục cὐa nhà vua, vẫn không khiến bà ngᾶ lὸng, vẫn ở bên ông. Cὸn ông, khi vinh hoa đầy mὶnh, khi thiên hᾳ trong tay, vẫn muốn bà ở cᾳnh mὶnh.

Điện Gia Thành nơi thờ thân mẫu vua Minh Mạng

Khi bᾳn rời khὀi lᾰng Gia Long, bᾳn sẽ gặp một con đường lᾶng mᾳn đẹp vô cὺng. Bởi Lᾰng Gia Long là sự hὸa quyện cὐa u tịch lịch sử và thiên nhiên hoang sσ Thiên Thọ Sσn. Và xa xa con đường ấy, chίnh là lᾰng mẹ vua Minh Mᾳng. Vua Minh Mᾳng không phἀi là con chίnh thất. Mẹ ông không được chôn cᾳnh Gia Long. Nhưng vὶ lὸng hiếu thἀo, ông để mẹ mὶnh không ở quά xa cha mὶnh.

Chuyện tὶnh ấy, không chỉ là một chuyện tὶnh đẹp. Mà cὸn là bài học đᾳo đức cho đời sau.

Lê Văn Thông