Nói đến Hạng Vũ, thì vô luận là khí độ không gì cản nổi trên chiến trường, hay là chuyện tình thiên cổ của ông với Ngu Cơ, đều không thể bỏ qua. Bởi vì dũng mãnh hơn người, nên người xưa còn đánh giá ông là “dũng mãnh như thần, thiên cổ không có người thứ hai”.
Hạng Vũ là danh tướng nước Sở, cháu của Hạng Yên, 7 tuổi theo chú về Ngô Trung, cuối thời Tần dân chúng nổi loạn, ông tại quận Hội Kê (nay là Tô Châu, Giang Tô) khởi binh phản Tần, được Sở Hậu Hoài Vương phong làm Lỗ Công. Từng trong trận Cự Lộc thống soái 5 vạn quân Sở quyết đánh đến cùng, một lần hành động đánh bại 40 vạn quân Tần, cũng vì trận chiến này mà được phong thần.
Sau đó trở thành chủ lực trong trận chiến đánh dẹp quân Tần, Hạng Vũ lúc đó dường như đã trong tay kết cục của thiên hạ, tại Hồng Môn Yến vốn có thể giết chết kẻ địch chính là Lưu Bang, nhưng ông bởi vì quá tự phụ và nương tay, không có nghe ý kiến của Phạm Tăng, để cho Lưu Bang chạy trốn. Tại Hồng Môn Yến mấy năm sau đó, thời cơ của Hạng Vũ đã qua, cùng Lưu Bang phân định ranh giới, không xâm phạm lẫn nhau.
Sau đó Lưu Bang nghe theo lời của mưu sĩ, xé bỏ hiệp ước đồng minh thừa thắng truy kích, sau đó lại cùng đám người Hàn Tín vây quân Hạng Vũ ở thành Cai Hạ, lúc này Hạng Vũ đã rơi vào thế đường cùng, binh hết lương cạn. Một đêm nọ, Hạng Vũ đột nhiên nghe thấy trong doanh trại quân Hán có tiếng hát, cho rằng Lưu Bang đã công phá đất Sở, trong lòng vô cùng bi thương và mất hết ý chí chiến đấu.
Sở Bá Vương lúc này tim như bị dao cắt, cái gì cũng không lưu luyến, chỉ nhớ đến Ngu Cơ, hai người trong màn trướng uống rượu, không kìm được mà hát bài “Cai hạ ca” (垓下歌):
力拔山兮氣蓋世,
時不利兮騅不逝.
騅不逝兮可奈何,
虞兮虞兮奈若何.
Lực bạt sơn hề khí cái thế,
Thời bất lợi hề Chuy bất thệ.
Chuy bất thệ hề khả nại hà,
Ngu hề Ngu hề nại nhược hà?
Sức nhổ núi, khí trùm đời,
Ngựa Truy chùn lại bởi thời không may.
Ngựa chùn, biết tính sao đây?
Ngu Cơ ơi, tính sao đây hỡi nàng?
Ngu Cơ buồn bã đứng dậy múa, mắt lệ chứa chan mà hát “Hòa cai hạ ca” (和垓下歌):
漢兵已略地,
四面楚歌聲,
大王意氣盡,
賤妾何聊生.
Hán binh dĩ lược địa,
Tứ diện Sở ca thanh.
Đại vương ý khí tận,
Tiện thiếp hà liêu sinh!
Quân Hán đã cướp đất;
Bốn mặt giọng Sở ca.
Đại vương ý khí tận;
Tiện thiếp sống chi mà?
Ngu Cơ hát xong rút kiếm tự vẫn, Hạng Vũ nước mắt như mưa, vội vàng chôn cất Ngu Cơ.
Ngay sau đó, Hạng Vũ dẫn 800 lính đột phá vòng vây, anh dũng giết địch, lúc bị quân Hán đuổi đến Ô Giang, vốn là có thể lên thuyền bỏ trốn, nhưng Hạng Vũ cho rằng lúc này không còn mặt mũi nào gặp lại bô lão Giang Đông, sau đó lại cầm binh khí xông lên giết địch mấy trăm người, bản thân cũng bị thương nhiều chỗ, cuối cùng khẳng khái tự vẫn! Hạng Vũ cả đời anh dũng, chỉ khóc lớn một lần duy nhất trước khi chết, cũng viết xuống bài ca “Cai hạ ca” lưu danh thiên cổ, một là ly biệt ái thiếp, thêm nữa là cảm hoài vận mệnh bản thân, cho rằng bị trời xanh đùa giỡn.
Về phương diện tính cách thì ông cũng có thiếu sót nhất định, nhưng nếu so với Lưu Bang mà nói, ông càng xứng đáng được gọi là một vị anh hùng, nhưng anh hùng vào thời đó có thể cũng không phù hợp làm người thống trị, cho nên cuối cùng ông đã thất bại. Lúc lâm chung, ông cũng hiểu ra được điều này, chỉ có thể rút kiếm tự vẫn.
Tiểu Phàm biên dịch
Theo: Lý Tĩnh Nhu – Soundofhope
