THÁN HOA

Thán hoa - Đỗ Mục

Tự thị tầm xuân khứ hiệu trì,

Bất tu trù trướng oán phương thì.
Cuồng phong lạc tận thâm hồng sắc,

Lục diệp thành âm tử mãn chi.

嘆花 - 杜牧

自是尋春去校遲,

不須惆悵怨芳時.
狂風落盡深紅色,

綠葉成陰子滿枝.

Than tiếc cho hoa (Người dịch: Lê Nguyễn Lưu)

Thuở ấy tìm hương muộn đã đành

Xin đừng đau xót giận mùa xanh

Gió cuồng thổi rụng hoa nồng thắm

Lá biếc xum xuê trái trĩu cành.

Về bài thơ này, sách "Thái bình quảng ký" có ghi một câu chuyện như sau...
Cuối đời Đường Văn Tông, một hôm Đỗ Mục dạo chơi Hồ Châu thuộc tỉnh Triết Giang gặp một bà già dắt theo cô thiếu nữ hơn 10 tuổi rất đẹp, nhiều hứa hẹn trở nên giai nhân tài sắc và đoan trang. Tiểu Đỗ (để phân biệt với Lão Đỗ là Đỗ Phủ ) vô cùng cảm mến, bèn thưa với Lão bà 10 năm nữa sẽ đến xin cưới cô gái, quá thơi hạn 10 năm thì bà và cô tự ý quyết định.

Mãi đến sau này, Đỗ Mục mới xin được thuyên chuyển làm Thứ Sử Hồ Châu. Kể từ buổi sơ ngộ, đến nay đã 14 năm trôi qua, người đẹp đã lấy chồng 3 năm và có 2 con. Tiểu Đỗ rất thương tiếc, làm ngay bài Hận biệt thì.

Có người thay cô gái trách Đỗ Mục:

Chàng hẹn mười năm chàng trở lại,

Hoa đào nở rụng đã bao năm.

Gió đông nhặt cánh đào tan tác,

Lòng thiếp như hoa nở mấy lần.

(Khuyết danh)

Hận biệt thì có lẽ là một dị bản được lưu hành tại Việt Nam với bản dịch của Lê Nguyễn Lưu dưới đây. Bản chữ Hán tìm được trong bộ sưu tập gần 43000 bàt thơ Đường có tựa là Thán hoa. Trong hai bài chỉ có câu chót "Lục diệp thành âm tử mãn chi" là giống nhau. Bài thơ như sau:

Hận biệt thi - Đỗ Mục

Tự hận tầm phương đáo dĩ trì

Vãng niên tằng kiến vị khai thì

Như kim phong bãi hoa lang tịch

Lục diệp thành âm tử mãn chi.

恨別詩 - 杜牧

自恨尋芳到已遲

往年曾見未開時.

如今風擺花狼藉,

綠葉成陰子滿枝.

Hận biệt thi (dịch: Phí Minh Tâm)

Tự giận tìm hoa muộn phải đành

Bao năm chưa thấy sắc hương thanh

Gió lay hoa héo ngổn ngang rụng

Tỏa bóng lá xanh trái nặng cành.

(Sưu tầm trên mạng)