CÁT KÊ YÊN DỤNG NGƯU ĐAO

Hồi nào câu thành ngữ này ai cũng đọc là "sát kê..." chớ không biết chữ đúng của nó là "cát kê...". Sát (殺) có nghĩa là giết, còn cát (割) có nghĩa là cắt đứt. Thông thường thì chúng ta hay nói "Giết gà không dùng dao mỗ trâu"

Nguyên ý là cắt cổ gà hà tất dùng dao mổ trâu, thường dùng để chỉ việc nhỏ xé ra to.
Câu thành ngữ này có xuất xứ từ "Luận ngữ – Dương Hóa".

CÁT KÊ YÊN DỤNG NGƯU ĐAO
割鸡焉用牛刀

論語 - 阳货 (17-4)

子之武城, 闻弦歌之声。夫子莞尔而笑,曰：“割鸡焉用牛刀？”. 子游对曰：“昔者偃也闻诸夫子曰:‘君子学道则爱人,小人学道则易使也’” 。 子曰：“二三子！偃之言是也。前言戏之耳” 。

Tử chi Vũ Thành, văn huyền ca chi thanh. Phu tử hoàn nhĩ nhi tiếu, viết: “Cát kê yên dụng ngưu đao ?”. Tử Du đối viết: Tích giả yển dã văn chư phu tử viết: “Quân tử học đạo tắc ái nhân, tiểu nhân học đạo tắc dịch sử dã”. Tử viết: Nhị tam tử !Yển chi ngôn thị dã. Tiền ngôn hí chi nhĩ.

Tử Du học trò Khổng Tử là người rất tán đồng đạo lễ nhạc của thầy, sau khi được điều đến làm huyện lệnh Võ Thành, Tử Du không vì Võ Thành là một huyện nhỏ hẻo lánh mà không nhấn mạnh đạo lễ nhạc, anh ta tuyên truyền đạo lễ nhạc và yêu cầu nhân dân trong huyện phải thường xuyên đàn hát.

Một hôm, Khổng Tử trên đường cùng học trò đi du lịch các nước, khi đi qua huyện Võ Thành thì nghe đâu đâu cũng vang tiếng đàn hát mới nói rằng: "Cát kê yên dụng ngưu đao". Ý Khổng Tử muốn nói Võ Thành là một huyện nhỏ hẻo lánh, mà lễ nhạc là một đạo lễ lớn, nay dùng đạo lễ lớn để cai trị một nơi nhỏ bé thì có khác nào dùng dao mổ trâu để mổ gà, việc nhỏ xé ra to.

Tử Du cho thầy nói không đúng và hỏi rằng: "Trước kia thầy dạy chúng con là kẻ thống trị mà nắm được đạo lễ nhạc thì mới biết thương yêu nhân dân. Còn nhân dân nắm được đạo lễ nhạc thì sẽ trở nên ngoan ngoãn và dễ sai khiến, vậy chẳng lẽ lời dạy của thầy không thích hợp với Võ Thành này sao ?"

Khổng Tử mỉm cười quay sang nói với các đệ tử của mình rằng: "Lời Tử Du nói rất đúng, các con hãy nhớ cho kỹ, vừa rồi thầy nói Cát kê yên dụng ngưu đao là nói đùa với anh ta mà thôi".

(Sưu tầm trên mạng)