SÒ HUYẾT

Mỗi lần đi Thái Lan là tôi hay đi tìm 2 món ăn trước tiên là vi cá và yến sào, còn món gần như ăn mỗi ngày ở Thái là sò huyết, cũng như khi đến Hong Kong là ngày nào trên bàn ăn cũng có một đĩa ngỗng quay vì ở Úc không có.

Mấy chục năm trước vùng San Remo ở gần Phillip Island tiểu bang Victoria, nghe nói có nhiều sò lông nên người VN đến bắt nhiều lắm, ăn không hết họ đem ra tiệm tạp hóa gởi bán. Tôi có mua được vài lần, con nào con nấy thật lớn còn tươi sống, lớn gấp 3-4 lần con sò huyết ở VN hay Thái. Rửa sạch đem nướng, khui ra chấm "muối, tiêu, chanh" thì quá tuyệt. Cục thịt to nằm trong miệng, nhai thật có khẩu cảm, ngọt, giòn giòn, sựt sựt trong miệng, phải nói là sướng gì đâu. Bắt nhiều quá nên bây giờ hết trơn, mấy chục năm rồi không được ăn lại nên phải qua Thái hay về VN ăn đỡ ghiền còn sò huyết đông lạnh đem qua Úc bán thì xin miễn, đã mua thử mấy lần nhưng ăn không ngon nên đổ bỏ

Sau nầy nghe nói những loài nhuyễn thể như sò, ốc, nghêu,..không nấu chín kỹ nếu ăn có thể bị viêm gan. Nói thì như vậy, sò huyết mà luộc hay xào nấu tới chín thì còn gì là ngọt ngon giòn mà chỉ là dai nhách. Hôm nay có bài của anh Vũ Thế Thành nói về cái món ngon này. (LKH)

SÒ HUYẾT MÁU ĐỎ, THẤY MÁU SAY MEN

Sò huyết cháy tỏi, sò huyết mỡ hành,…là những món nhậu bắt mồi thượng thừa. Dân nhậu đồn thổi ăn sò huyết tráng dương bổ thận. Lời đồn thổi này chưa bao giờ được các bà xác nhận. Tuy nhiên, đã có trường hợp nhiễm virus viêm gan A, thậm chí chết người vì sò huyết. Đây không phải là chuyện đồn thổi, mà là tin đăng trên tờ Shanghai Daily.

Thấy máu là bổ?

Các loại nhuyễn thể (thân mềm) như nghêu sò ốc hến ngao vẹm,…đều có máu trắng, chỉ riêng sò huyết có màu đỏ vì máu có lượng hemoglobin cao. Dân mình thấy đồ ăn nào đỏ đỏ đều cho là bổ dưỡng như hồng yến, hồng sâm,.. Sò huyết cũng không ngoại lệ.

Mà sò huyết bổ thiệt. Cao protein (13,5%), nhưng ít bột đường (4,7) và chất béo (0,7), mà chỉ toàn chất béo không bão hoà (tốt). Ăn 100 gr sò huyết chỉ cho ra 70 Calo, quá bèo. Sò lại chứa nhiều vitamin, khoáng chất, đặc biệt là vitamin B12 và sắt. Đúng là món ăn kiêng giảm béo, ăn vặt và bổ máu thấy rõ.

Sò huyết sống ở vùng nước lợ, cửa sông ven biển. Ở Việt Nam, miền nam và trung nam phần, thuỷ thổ hợp nên sò huyết lớn nhanh. Sò vùng Phú Yên, Bến Tre, Hà Tiên 2 tuổi, kích cỡ 3cm mập mạp trông phát…thèm. Sức lớn của sò tuỳ vào nguồn dinh dưỡng, kể cả độ lợ của nước. Khi nước lũ tràn về, độ mặn của nước nhạt đi, sò gầy.

Thân sò vùi trong lớp bùn cát, và đồ ăn của chúng là các loại tảo, mùn hữu cơ. Chính vì sống trong môi trường nước và bùn, sò huyết cũng như các loại nhuyễn thể 2 mảnh vỏ khác (bivalve) dễ bị nhiễm các loại ký sinh trùng, vi khuẩn gây tiêu chảy, thương hàn, kiết lỵ,.. Ở những vùng có nước thải công nghiệp, sò còn có thể nhiễm kim loại nặng, như sò huyết ở Malaysia nhiễm Cadmium và chì vượt mức cho phép nhiều lần.

Vệ sinh quá cũng khổ

Nhưng tai tiếng nhất là sò huyết nhiễm virus viêm gan A, đã từng bùng phát thành nạn dịch vào năm 1988 tại Thượng Hải, với hơn 300.000 người bị nhiễm siêu vi A, và 31 người tử vong (**). Trường đại học Fudan (Trung Quốc) ước tính có khoảng 14-16% số người bị nhiễm do ăn sò huyết, số còn lại là do lây nhiễm. Sò huyết gây virus A này được nuôi tại khu vực ô nhiễm gần Thượng Hải. Đến nay sò huyết vẫn còn bị cấm buôn bán tại Thượng Hải, mặc dù lén lút vẫn còn nhiều.

Khác với các loại virus viêm gan B và C lây nhiễm qua đường máu và lăng nhăng sex, virus A nhiễm qua đường tiêu hoá, qua phân, qua nguồn nước bị nhiễm,…

Người nhiễm virus A thường tự khỏi. Tuy nhiên, đôi khi virus A có thể gây ra viêm gan cấp tính, thậm chí chết người, nhưng không âm ỉ trong cơ thể gây mãn tính lâu dài như virus B và C.

Trẻ em dễ vượt qua (tự khỏi) hơn người lớn tuổi. Ở Hoa Kỳ, lứa tuổi trên 50 mắc virus A cấp tính tử vong ở mức 1,8%. Một khi đã nhiễm virus A, coi như được miễn nhiễm suốt đời.

Trẻ em ở các nước đang phát triển, sống mất vệ sinh nên đa số bị nhiễm virus A, và sau đó coi như miễn nhiễm. Trong khi dân ở các nước phát triển, mọi thứ đều sạch sẽ, chưa từng nếm mùi virus A. Nếu chưa chích ngừa, du lịch qua các xứ nghèo, nếm sò huyết hay rau quả, dễ bị nhiễm virus A, rủi ro chuyển qua viêm gan cấp tính cao hơn bọn nhỏ.

Hiện nay Mỹ và Châu Âu cấm nhập cảng sò huyết từ các nước Châu Á vì không kiểm soát được mức ô nhiễm ở khu vực nuôi. Thêm nữa, virus A lại dễ lây nhiễm, bùng phát nạn dịch thì khốn khổ nhà giàu.

Muối tiêu chanh cũng chẳng ăn thua

Virus A rất lì với nhiệt, đun tới 90 độ C trong 1,5 phút mới chịu bất hoạt. Để đông lạnh 2 năm vẫn chưa chết. Thậm chí ở môi trường acid pH =1 suốt 2 giờ vẫn sống khoẻ. Mấy tay nhậu, nếu hồi nhỏ không được “may mắn” nhiễm virus A, thì liệu… hồn, nướng sò tái, thì mù tạt, muối tiêu chanh chẳng ăn thua gì đâu.

Tổ Chức Y tế Thế Giới (WHO), khuyên nếu ăn sò thì nên đun nóng 90 độ trong 4 phút, hoặc luộc trong 90 giây để diệt hết các vi khuẩn, virus gây bệnh, trừ nhiễm kim loại nặng. Nhưng ơn trời, chưa chưa thấy báo cáo sò huyết nhiễm kim loại nặng quá mức ở Việt Nam.

Sò huyết chế biến kiểu nào cũng bắt mồi, nhìn sò mũm mĩm, cầm lòng sao nổi. Gần đây lại còn nghe nói món tiết canh sò huyết. Tôi chưa (dám) thử, nên không biết ngon dở, nhưng sống sít kiểu đó là phiền rồi. Xin nhắc lại, muối tiêu chanh, mù tạt chưa ăn thua gì với virus A, đó là chưa kể các vi khuẩn gây bệnh khác.

Vũ Thế Thành

(Sưu tầm trên mạng)