Hổ phương Bắc chủ yếu là phân loài của hổ Siberia và hổ Caspian. Hổ Siberia phân bố ở phía Đông Nam của Nga, miền bắc Trung Quốc và Bán đảo Triều Tiên. Ở Nga, lãnh thổ của hổ Siberia chủ yếu là góc Đông Nam xa nhất của đất nước này - lưu vực sông Ussuri và khu vực phía đông của nó, bao gồm dãy núi Sihot. Trong quá khứ, hổ Siberia cũng từng sinh sống ở vùng thượng lưu của Hắc Long Giang, Trung Quốc.
Ở ba tỉnh phía đông bắc Trung Quốc, hổ chủ yếu phân bố ở các khu vực rừng của dãy núi Trường Bạch, Tiểu Hưng Lĩnh và Đại Hưng Lĩnh. Ở khu vực Sơn Hải Quan, loài hổ được phân bố ở khu vực phía tây dọc theo vùng miền núi của Hà Bắc và phía tây bắc Sơn Tây, ban đầu chúng được gọi là hổ Hoa Bắc, nhưng sau này được đưa vào phân loài của hổ Đông Bắc (hổ Siberi).
Giới hạn phân bố phía tây của hổ Siberia ở Trung Quốc thực chất đã xâm nhập vào phần phía đông của tỉnh Cam Túc. Năm 1954, một con hổ non bị bắt ở huyện Hội Ninh và được xác định là hổ Siberia. Trong khi đó, Tân Cương Trung Quốc và nhiều khu vực phía tây khác lại là lãnh thổ của hổ Caspi. Trung Á và Tân Cương là những sa mạc rộng lớn. Sự phân bố của hổ Caspian ở đây chủ yếu là ốc đảo dọc theo một số con sông lớn ở biển Caspi, biển Aral và hệ thống hồ Balkhash , trong đó quan trọng nhất là Amu Darya và Syr Darya. Ở phía bắc Iran và Kavkaz, hổ Caspian sống trong một khu rừng trên núi.
Có thể thấy rằng sự phân bố của hổ chủ yếu là khu vực rừng núi ở Trung Quốc, Nga và Iran, và trong khu rừng dọc theo hành lang sông ở Trung Á. Trong khi đó, sự phân bố của hổ ở phía bắc, xung quanh Mông Cổ có hình vòng cung. Tất cả các khu vực lân cận là khu vực phân bố quan trọng của loài hổ, ngoại trừ Mông Cổ và Nội Mông. Trên thực tế, điều này không phải do những lý do nhân tạo gây ra mà thực chất Mông cổ không có hổ không phải là do trước đấy chúng đã từng tồn tại rồi tuyệt chủng, thay vào đó, khu vực này chưa từng có bất kì loài hổ nào sinh sống từ trước tới nay.
Để hiểu tại sao không có hổ ở Mông Cổ, trước tiên chúng ta phải hiểu môi trường sinh thái của Mông Cổ. Mông Cổ bao gồm Nội Mông và Ngoại Mông (Cộng hòa Mông Cổ) và được chia thành ba khu sinh thái: đông và trung Mông Cổ, phía đông Nội Mông là thảo nguyên; phía nam Mông Cổ, tây Nội Mông Cổ và tây Gansu là sa mạc Gobi; phía tây Mông Cổ và phía bắc là Al Những ngọn núi như núi Tai, núi Sayan và núi Hang'ai.
Đồng cỏ Mông Cổ là dạng đồng cỏ ôn đới, và cảnh quan của nó chủ yếu là thảo nguyên vô tận và những bụi cây nhỏ. Do vị trí của nó ở phía bắc nội địa, đồng cỏ Mông Cổ lạnh vào mùa đông và nóng vào mùa hè, thiếu mưa và không có những dòng sông lớn chảy qua. Ở khu vực này không hề tồn tại bất cứ rừng cây nào hay những vùng cây thưa thớt như ở thảo nguyên Châu Phi.
Ngoài ra, khí hậu khô còn khiến co những đồng cỏ Mông Cổ thường xuyên bị cháy và tái sinh lại vào mùa xuân. Đây có thể là một trong những lý do quan trọng cho việc không có rừng ở khu vực này. Những động vật hoang dã trên đồng cỏ Mông Cổ thường là thỏ hoang, ngựa hoang, cừu, Marmota...trong khi đó những động vật ăn thịt lại là cáo, sói, lửng chó, đại bàng.
Ở phía nam của đồng cỏ Mông Cổ là sa mạc Gobi còn có khí hậu khô cằn hơn, nơi chỉ có những sa mạc rộng lớn và những bụi cây rải rác. Những ngọn núi cao ở phía tây và phía bắc Mông Cổ có rừng ở độ cao thấp và ở độ cao lớn hơn thì lại là môi trường đá trần.
Bởi vậy có thể hiểu được rằng không có hổ ở Mông Cổ là bởi vì nơi đây không có môi trường thích hợp hỗ trợ điều kiện sống của loài hổ. Hổ là loài động vật thích sống trong rừng, đặc biệt loài hổ ở miền nam thường rất thích tắm, chúng thích môi trường sống ẩm ướt và khép kín. Trong khi đó đồng cỏ Mông Cổ lại là môi trường mở và khô ráo, điều này hoàn toàn trái ngược với nhu cầu sinh tồn của chúng.
Con mồi của hổ Siberia chủ yếu là hươu và lợn rừng. Ngoài ra, còn có các loài nai, hươu xạ, hươu sika và thậm chí là cả gấu. Những động vật này không được tìm thấy trên đồng cỏ Mông Cổ. Do sự không tương thích giữa các loài phân bố và con mồi, đồng cỏ Mông Cổ đã trở thành khu vực "cấm địa" đối với loài hổ.
Loài hổ sinh sống gần khu vực Mông Cổ nhất là hổ Siberia, chúng sống trong môi trường sống xen kẽ giữa rừng hỗn hợp lá kim, lá rộng Đông Á và rừng Taiga Bắc Á.
Sự lan rộng phân bố về phía tây của loài hổ này dừng lại ở ranh giới phía đông của đồng cỏ Mông Cổ. Để mở rộng môi trường sống, loài hổ đã đi một con đường khác đó là phía tây nam vào phía bắc của đồng bằng Bắc Trung Quốc, và lan dọc theo Hành lang Hexi đến Tân Cương và Trung Á - Đây là khu vực sinh sống của hổ Caspian.
Do đó, hai phân loài hổ ở phía bắc là hổ Siberia và hổ Caspian, có liên quan chặt chẽ với nhau. Trung Á và Tân Cương là những sa mạc rộng lớn, không phù hợp để hổ sinh tồn nhưng lại có một số hồ và sông lớn. Hổ sống trong rừng dọc theo hành lang sông và sử dụng những con sông lớn này để vượt qua Trung Á và mở rộng ra vùng núi Tây Á.
Tại sao hổ không thể sống sót trên đồng cỏ Mông Cổ bằng cách săn những động vật hoang dã tại đây như linh dương và ngựa hoang? Điều này là do đặc tính săn mồi của loài hổ, chúng không phải là loài săn đuổi con mồi như sư tử hay sói, thay vào đó chúng lại phục kích để chờ đợi con mồi tới gần.
Chúng có răng nanh và móng vuốt rất dài, có thể hạ gục những con mồi là các loài móng guốc lớn, nhưng khi chạy thì chúng lại không phát huy được sức mạnh của mình. Mặc dù hổ là loài có thể tăng tốc rất nanh nhưng tốc độ tối đa của chúng lại không hề lớn, chỉ khoảng 56km/h và sức bền của chúng tương đối kém. Vì vậy chúng không thể săn được những con mồi ở khoảng cách xa.
Do đó, loài hổ cần một nơi ẩn nấp tốt để có thể phục kích và bất ngờ tấn công con mồi. Trong khi đó, trên thảo nguyên Mông Cổ lại không hề có nơi để ẩn nấp, con mồi có thể nhìn thấy chúng từ khoảng cách rất xa.
Linh dương và ngựa hoang không chỉ chạy nhanh mà chúng còn có sức bền hết sức dẻo dai, do đó rất khó để loài hổ có thể bắt được chúng mà không cần ẩn nấp.
Những loài động vật họ mèo lớn như sử tử, báo, báo đốm cũng cần một nơi ẩn nấp nhất định khi săn mồi. Tại thảo nguyên Châu Phi cũng tồn tại những rừng cây thưa thớt hay những đồng cỏ cao, bụi rậm.
Sư tử là động vật sống theo bầy đàn nên chúng có thể lấy số lượng để bù đắp vào thiếu sót về tốc độ cũng như sức bền.
Trong khi các loài báo là động vật săn mồi đơn độc thì chúng lại tiến hóa theo cách phát triển tốc độ, chúng là loài động vật chạy nhanh nhất trên cạn và có thể đuổi theo những con linh dương trên đồng cỏ. Báo tuyết sống ở vùng núi cao phía tây và bắc Mông Cổ, và không có dấu vết nào được tìm thấy trên thảo nguyên và sa mạc Gobi.
Còn loài hổ thì phát triển theo cách ngụy trang để phục kích con mồi bởi vậy chúng không thể sinh sống được ở Mông Cổ. Loài động vật họ mèo lớn nhất trên đồng cỏ Mông Cổ là mèo manul nặng 3-5 kg.
Theo: Tri Thức Trẻ
