Một bức vẽ mèo được người Ai Cập khắc trên tường. Ảnh Facts Factory Animals
Người Ai Cập cổ đại nổi tiếng về sự yêu thích với tất cả các loài mèo. Không thiếu những đồ sáng tạo theo chủ đề mèo – từ những bức tượng lớn đến những đồ trang sức phức tạp, chúng đã tồn tại qua hàng thiên niên kỷ kể từ khi các pharaoh cai trị sông Nile. Người Ai Cập cổ đại đã ướp xác vô số con mèo, và thậm chí còn tạo ra nghĩa trang vật nuôi đầu tiên trên thế giới, một khu chôn cất gần 2.000 năm tuổi, phần lớn là dành cho những chú mèo.
Nhưng tại sao mèo lại được đánh giá cao ở Ai Cập cổ đại? Theo nhà sử học Hy Lạp cổ đại Herodotus, người Ai Cập sẽ cạo lông mày để bày tỏ sự thương tiếc khi những chú mèo trong gia đình qua đời và họ sẽ tiếp tục “để tang” cho đến khi lông mày mọc lại. Trong một số trường hợp đặc biệt, người Ai Cập cổ đại còn coi mèo quan trọng hơn cả mạng sống của bản thân. Chẳng hạn khi căn nhà bị cháy, người trong nhà sẽ ưu tiên cứu mèo trước.
Vậy đâu là lý do khiến người Ai Cập cổ đại yêu quý loài mèo đến như vậy? Theo các tư liệu được kênh National Geographic công bố, có 2 lý do chính khiến người Ai Cập cổ đại tôn thờ mèo.
Bảo vệ mùa màng
Ở Ai Cập, loài mèo được thuần hóa khoảng từ 10.000 năm trước sau khi một vài chú mèo hoang đi lạc vào các khu nông nghiệp. Xã hội Ai Cập cổ đại lúc bấy giờ chủ yếu dựa vào nông nghiệp và họ đang phải đối mặt với nhiều vấn đề trong việc bảo vệ nông sản khỏi các loài có hại như chuột và rắn. Trong những khoảng thời gian thực phẩm khan hiếm, các kho chứa thực phẩm đều bị loài gặm nhấm tấn công, loài mèo đã đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ an ninh lương thực.
Tranh vẽ một chú mèo Ai Cập được đeo trang sức. Ảnh Facts Factory Animals
Người Ai Cập sớm nhận ra rằng những chú mèo hoang đang bảo vệ mùa màng của họ bằng cách săn những loài gặm nhấm. Nhanh chóng sau đó, nhiều gia đình bắt đầu để thức ăn cho những chú mèo để chúng thường xuyên đến nhà họ hơn. Có những thời điểm mà tất cả các gia đình Ai Cập cổ đại đều nuôi mèo để xử lý các loài gặm nhấm cũng như những mối đe dọa khác.
Mối quan hệ này có thể xem là mối quan hệ cộng sinh hoặc tương hỗ, cả người và mèo đều có lợi. Loài mèo thích sống chung với loài người vì chúng luôn có thừa thức ăn (từ việc đi săn và cả thức ăn do loài người cung cấp). Ngoài ra, sống chung với con người cũng giúp chúng tránh các loài thú ăn thịt lớn. Mặt khác, người Ai Cập lại có một công cụ xử lý các loài nguy hại cho mùa màng hoàn toàn miễn phí!
Những người nông dân rất thích mèo vì chúng giúp xua đuổi các loài gặm nhấm. Rất nhanh sau đó, những người nông dân di cư, thủy thủ, các thương nhân (cơ bản là tất cả mọi người) đều mang những chú mèo đã thuần hóa theo người bất kể họ đi đến đâu. Nhờ đó, loài mèo đã được phổ biến đến nhiều nơi khắp Ai Cập.
Tín ngưỡng, thần thoại và mèo
Loài mèo còn được thần thoại hóa trong tín ngưỡng của người Ai Cập với hình tượng nữ thần Bastet. Nữ thần Bastet được thờ phụng bởi những người muốn tìm kiếm sự bảo vệ khỏi các loài vật có nọc độc như rắn, đồng thời nữ thần này cũng được coi là tượng trưng cho công lý.
Phần lớn sự tôn kính này của người Ai Cập cổ đại với mèo đến từ đức tin và hệ thống tín ngưỡng. Theo một cuộc triển lãm năm 2018 về tầm quan trọng của mèo ở Ai Cập cổ đại được tổ chức tại Bảo tàng Nghệ thuật Châu Á Quốc gia Smithsonian tại Mỹ, người Ai Cập cổ đại nghĩ rằng các vị thần và người cai trị của họ có những phẩm chất giống mèo.
Cụ thể, mèo là được coi là sở hữu hai tính khí đáng mơ ước – một mặt chúng có thể bảo vệ, trung thành; mặt khác chúng rất ngoan cường, độc lập và quyết liệt. Điều đó có thể giải thích tại sao người Ai Cập cổ đại lại xây dựng những bức tượng giống mèo. Tượng Nhân sư ở Giza dài 73 mét có khuôn mặt người và cơ thể sư tử có lẽ là ví dụ nổi tiếng nhất.
Một tác phẩm điêu khắc của nữ thần Bastet, nửa phụ nữ, nửa mèo (Ảnh Wikimedia Commons)
Bastet là vị thầm nổi tiếng nhất trong các vị thần có hình dạng của loài mèo. Bastet có hình dạng một nửa là mèo, một nửa là của người phụ nữ, bà được biết đến là vị thần bảo vệ mái ấm trước quỷ dữ và bệnh tật. Số người tôn thờ Bastet rất lớn vì bà còn liên quan đến phụ nữ và sinh sản.
Người Ai Cập cổ đại và sự tận tâm dành cho loài mèo
Giới chức Ai Cập cổ đại đã ban bố nhiều điều luật để bảo vệ loài mèo. Chẳng hạn, một người giết chết mèo, dù là lỡ tay, sẽ bị xử tử hình. Việc xuất khẩu mèo sang một quốc gia khác cũng bị coi là hành vi phạm pháp.
Những người Ai Cập cổ đại tôn sùng mèo đến nỗi theo tương truyền trong cuộc chiến tranh với Ba Tư họ đã thảm bại vì nỗ lực bảo vệ “thần mèo”. Quân Ba Tư đã thả hàng ngàn con mèo ra trận vì biết người Ai Cập tôn thờ mèo và sự thật là quân Ai Cập đã phải đầu hàng vì không dám làm tổn thương bất kì chú mèo nào.
Giới chức Ai Cập cổ đại đã ban bố nhiều điều luật để bảo vệ loài mèo. Chẳng hạn, một người giết chết mèo, dù là lỡ tay, sẽ bị xử tử hình. Việc xuất khẩu mèo sang một quốc gia khác cũng bị coi là hành vi phạm pháp.
Những người Ai Cập cổ đại tôn sùng mèo đến nỗi theo tương truyền trong cuộc chiến tranh với Ba Tư họ đã thảm bại vì nỗ lực bảo vệ “thần mèo”. Quân Ba Tư đã thả hàng ngàn con mèo ra trận vì biết người Ai Cập tôn thờ mèo và sự thật là quân Ai Cập đã phải đầu hàng vì không dám làm tổn thương bất kì chú mèo nào.
Nhiều xác ướp mèo từ thời Ai Cập cổ đại vẫn được trưng bày trong bảo tàng đến nay. – Nguồn ảnh: vyctravel.com
Bất kì con mèo nào chết đều được chôn cất tử tế và ướp xác bằng kỹ thuật tốt nhất thời bấy giờ. Những thi thể mèo quấn trong vải lanh cao cấp ngâm trong một loại dung dịch bảo quản để có thể giữ được lâu nhất.
Loài mèo là một linh vật huyền bí và là một bán thần trong thần thoại Ai Cập. Từ cách cư xử và tôn thờ đối với mèo cũng đủ cho thấy người Ai Cập cổ đại sùng bái loài mèo như thế nào. Cho đến nay, những xác ướp mèo vẫn được trưng bày trong nhiều viện bảo tàng Ai Cập, nếu có dịp đến đây du khách sẽ tận mắt thưởng lãm các bức tượng, xác ướp, điêu khắc về mèo.
Tịnh Yên
Nguồn: vietnamnet
No comments:
Post a Comment