Mới vừa xem xong clip "Bánh canh Trảng Bàng" của Việt Hương TV, tôi đã xem nhiều phóng sự về món ăn này rồi nhưng cái lạ của buổi tối nay là nghe Việt Hương giới thiệu về về những món rau rừng đặc sản ăn kèm trong đó có là: lá cóc non, cây sao nhái, lộc vừng, quế vị,..Trong đó có một loại rau vò vò rồi ngửi có mùi "xá xị", mọi người cùng thử và đúng là có mùi xá xị. Đó là rau "Quế Vị".Hai tiếng xá xị làm cho tôi nhớ lại đã lâu lắm rồi tôi không có uống nước ngọt chỉ có uống nước, trà, bia và rượu. Hồi đó "Xá Xị" là một loại nước uống mà ai cũng mê lắm, có xá xị con cọp của hãng BGI và xá xị con nai của hãng Phương Toàn. Xá xị con cọp thì nhiều gas nên hăng hơn, khui ra thi hay trào bọt, con nai thì nhe hơn. Ở miền tây thì xá xị con cọp thịnh hành hơn vì nếu tôi nhớ không lầm thì Cần Thơ thời trước có hãng BGI trên đường Nguyễn Trãi gần "dinh ông Tướng". Hai loại xá xị này làm tôi có liên tưởng như Coke và Pepsi hiện nay ở Úc.
Không lẽ xá xị ngày xưa làm từ loại rau này hay là loại nào khác mà nó có mùi rất đặc trưng như vậy? Vậy thì cùng nhau lên mạng tìm hiểu:
RAU QUẾ VỊ:
Rau quế vị hay quế đất, rau vị có tên khoa học là Limnophila rugosa (Roth) thuộc họ Hoa mõm sói ( Scrophulariaceae), là loại cỏ nằm và đứng, cao đến 40cm, lóng tròn dài 10 -20cm, có lông mịn, có rễ bất định.Lá to, có ít lông mặt dưới, đáy tà hay tà tròn.
Loại rau rừng này xuất hiện trong nhiều món ăn của người Việt. Ở nước ta, rau quế vị mọc lẫn trong các bãi cỏ dọc sông hồ, ruộng rạch từ Hòa Bình, Quảng Ninh tới Vĩnh Long, Cần Thơ. Rau quế vị dùng tươi sống và là gia vị không thể thiếu trong các món ăn của người Nam bộ.
Rau quế vị tỏa tinh dầu thơm mùi xá xị, là loại rau không thể thiếu trong rổ rau sống của món bánh tráng Trảng Bàng. Vị của rau quế vị luôn để lại ấn tượng đối với người dùng qua món bánh tráng,bánh xèo và một số món cuốn khác. Rau quế có vị cay nồng, tính bình. Đồng thời còn có tác dụng thanh nhiệt, giảm ho và các cơn đau.
(theo Trồng Rau Làm Vườn)
CÂY XÁ XỊ:
Tên khoa học Honduran sarsaparilla, thuộc Chi Khúc Khắc, Smilax regelii), tiếng Pháp gọi là Salsepareille.
Salsepareille là một dây leo, có thể đạt đến 50 m, có hoa nhỏ và trái màu đen, xanh dương hoặc đỏ, dạng của trái giống như quả mọng, được ăn bởi những loài chim.
Việt Nam gọi tên Xá xị có lẽ do dịch âm từ tiếng Anh Sarsi, qua tiếng Trung 沙示 (Hán Việt: sá thị), tên khoa học Smilax regelii thuộc họ Smilacaceae.
Trong giống salseparella có nhiều loài như salsepareille officinalis, salsepareille ornata, salsepareille regelii và salsepareille aristolochiaefolia là những loài thường được sử dụng và rất phổ biến.
Cây Sarsaparilla có nguồn gốc ở những vùng nhiệt đới và ôn đới trên thế giới, chẳng hạn như Nam Mỹ, Jamaïque, những vùng Caraïbes, Mexique, Honduras và Antilles.
Cây Xá xị được du nhập vào Châu Âu, giữa thế kỷ 16 è, sau đó trở thành khá phổ biến trong giới dược thảo và được các y sỉ dùng để chữa bệnh :
- giang mai syphilis.
Loại dược thảo này sau đó trở thành chủ đề nghiên cứu cho những nhà khoa học và trong những giai đoạn tiếp theo người ta đã tìm được nhiều ứng dụng khác quan trọng.
Tại Việt Nam, cây Xá xị được Pháp du nhập và được trồng và phát triển ở miền nam Việt Nam trước năm 1975, cung cấp phần lớn cho hảng BGI, hàng này sản xuất nước ngọt nhản hiệu “ con cọp ”, nên người miền nam thường gọi tên “ Xá xị con cọp ”, hay “ Xá xị con nai ” do hảng Phương Toàn sản xuất.
(theo Dược Thảo Thực Dụng)
XÁ XỊ (THỨC UỐNG):
Tại Việt Nam
Trước năm 1975, xá xị rất phổ biến tại miền Nam Việt Nam, và phần lớn do hãng BGI sản xuất, chứa trong chai thủy tinh, nhãn hiệu có hình con cọp (hổ), nên còn gọi là "xá xị con cọp". Hay là "xá xị con nai" của hãng Phương Toàn.
Xá xị được tiêu dùng rộng rãi toàn quốc trong thời gian gần đây. Các loại đáng chú ý như xá xị Wonderfarm, Mirinda, Chương Dương, Tribeco, zizy được người tiêu dùng ưa chuộng đã vài năm.
Tại Philippines
Tại Philippines, xá xị được coi là nhãn hiệu nước giải khát số một trên thị trường. Nó thay thế cho Barq's trong phần lớn các tiệm bán thức ăn nhanh do cả xá xị, khi đó do Công ty đóng chai Cosmos (thuộc tập đoàn RFM) sở hữu, lẫn Barq's hiện nay đều thuộc quyền sở hữu của Công ty đóng chai Coca-Cola Philippines, Inc., một công ty con của tập đoàn San Miguel (SMC). Các loại thức uống cạnh tranh với nó là Barq's cũng của SMC và Mug root beer từ công ty đóng chai Pepsi-Cola Philippines, Inc. Nó được bày bán rộng rãi trong khắp các siêu thị cũng như các cửa hàng sari-sari và được bán ở mức giá hợp lý, vì thế nó là phổ biến nhất.
Hồng Kông
Các thức uống cũng là chủ đề của một bộ phim năm 1985 được gọi là Đó là một thức uống, Đó là một quả bom (với sự tham gia của George Lam, John Sham và Maggie Cheung), về một quả lựu đạn cầm tay, ngụy trang như một lon xá xị.
Tại Đài Loan
Tại Đài Loan, "Hắc Tùng sá sĩ" (黑松沙士，sá sĩ thông đen), còn gọi là sarsaparilla, được coi là "côca-côla của Đài Loan". Kiểu dáng chai của nó khá giống với các mẫu thiết kế mới của Coca-Cola. Nó do tập đoàn Hắc Tùng đóng chai tại Đài Bắc.<ref>Jinn's Publishers và ctv. "Omoshiro Temakan Meguri No.4: HeySong Soft Drink Museum". Nãruhodo The Taiwan. Quyển 235. tháng 10 năm 20
Nước giải khát Hắc Tùng sá sĩ có 3 loại:
- Thông thường – Hương vị xá xị thông thường.
- Ngọt sinh lực (Sweetie Energy) – Ngọt và dịu với nước chiết từ guaraná, tương tự như A&W cream soda và là nước tăng lực.
- Mặn – Cay tê và dư vị hơn, tương tự như thức uống Barq.
Malaysia
Tại Malaysia, F&N Coca-Cola (M) Sdn Bhd chỉ sản xuất và phân phối thức uống xá xị trong quốc gia này. Nó có hai dạng đóng lon nhôm 325 ml và chai nhựa 1,5 lít.
Thái Lan
Tại Thái Lan, loại thức uống xá xị duy nhất gọi là Hi-Mark, do Green Spot sản xuất.
Mỹ
Có loại nước giải khát tương tự là root beer có nguyên liệu làm từ rễ cây Sassafras thuộc Họ Nguyệt quế.
(theo Wikipedia)
Ghi chú:
Ở Úc nhiều năm trước có một loại nước uống đóng lon, bà xã tôi đi chợ mua về mừng lắm khui ra kêu tôi uống. Đúng là xá xị nhưng giống xá xị con nai nhiều hơn. Tên của nó là SARS do hãng Golden Circle sản xuất.
No comments:
Post a Comment