Vũ Huấn sống vào cuối thời nhà Thanh, cách chúng ta hơn 100 năm, sinh năm 1838, mất năm 1896, sống chưa đầy 60 tuổi. Ông là người làng Vũ Trang, thị trấn Liễu Lâm, huyện Quan (xưa gọi là Đường Ấp), tỉnh Sơn Đông.
Ông sinh ra và lớn lên trong một gia đình bần cùng, do hồi nhỏ không có tên. Bởi vì ông là con thứ nên mọi người gọi ông là Vũ Thất. Khi ông mới 7 tuổi, cha ông qua đời. Vũ Huấn vô cùng nghèo khổ, không biết chữ, cũng không có điều kiện đi học.
Vũ Huấn hiếu học (Nguồn: soundofhope)
Từ năm 14 tuổi, ông rời khỏi quê nhà để đi làm công cho người ta, nhưng liên tục bị lạm dụng. Vũ Huấn làm công được ba năm cho nhà họ Lý, không hề nhận được một đồng tiền công nào. Vì lúc ấy mẹ ông sinh bệnh, ông tới hỏi chủ muốn lĩnh tiền công. Không ngờ, Lý cử nhân đưa ra một cuốn sổ kế toán giả, khăng khăng nói là đã thanh toán tiền công từ lâu rồi. Vũ Huấn không biết chữ, tức giận đến ngẩn ngơ chết lặng, muốn khóc nhưng không ra nước mắt. Vũ Huấn tranh cãi, nhưng lại bị vu oan là “kẻ lừa đảo”, bị đánh đập và đuổi đi, khiến ông nằm liệt giường suốt một thời gian.
Sau khi bị lừa, Vũ Huấn vào một ngôi miếu nhỏ trong thôn ngủ mê man ba ngày liền. Thức dậy, ông tỉnh táo suy nghĩ lại, hiểu ra rằng mình chịu bao nhiêu lừa dối sỉ nhục đều là vì không biết chữ. Từ đó ông nảy ra ý tưởng thành lập trường học. Vào năm 1849, khi Vũ Huấn 21 tuổi, ông bắt đầu lên kế hoạch thành lập trường học. Để tích lũy tiền, ông mang theo chiếc bát đi ăn xin khắp nơi.
Thỉnh thoảng, những người giàu có bỏ đi một số bộ quần áo, Vũ Huấn nhặt được rồi lập tức giặt sạch, sau đó bán đi để có tiền xây trường nghĩa học. Vũ Huấn tích góp từng đồng một, lương khô xin được phần ngon đều bán hết để đổi thành tiền. Bản thân ông chỉ ăn uống qua loa, toàn ăn những đồ mốc meo và rễ rau cải hay cuống khoai lang.
Vũ Huấn (Nguồn: ntdvn)
Trong những năm ăn xin, Vũ Huấn đã đi khắp các tỉnh như Sơn Đông, Hà Bắc, Hà Nam, Giang Tô và nhiều nơi khác. Vào năm 1888, Vũ Huấn đã 50 tuổi. Sau vài chục năm “ăn xin”, ông đã tích góp được một khoản tiền lớn. Do đó, Vũ Huấn quay về quê hương, dùng hơn 4000 xâu tiền, thành lập trường nghĩa học đầu tiên ngoài cửa đông thị trấn Liễu Lâm, gọi là “Sùng Hiền nghĩa học” (nghĩa là “trường nghĩa học quý trọng người hiền tài”).
Sau khi xây được trường học, Vũ Huấn tự mình quỳ gối mời các tiến sĩ, cử nhân có học vấn về làm thầy, quỳ gối mời Dương Thụ Phương về làm hiệu trưởng, quỳ gối mời các gia đình nghèo khó đưa con cháu đến trường, không chỉ được học miễn phí mà dù ở trọ cũng không thu tiền.
Vũ Huấn (Nguồn: soundofhope)
Năm đầu tiên trường nghĩa học tuyển được hơn 50 học sinh, phân thành 2 lớp. Đối với những thầy giáo dạy bảo học trò tận tình, ông dập đầu quỳ gối cảm tạ; đối với những học trò ham chơi, không lo học hành, ông quỳ xuống vừa khóc vừa khuyên: “Không cố gắng đọc sách thì không mặt mũi nào về nhà gặp cha mẹ”. Vào ngày khai giảng, Vũ Huấn thường sẽ đến bái lễ thầy trước, sau đó là bái học sinh, nghi lễ này được duy trì từ đó về sau.
Sau đó, Vũ Huấn còn sáng lập thêm hai trường nghĩa học. Quan Tuần phủ Sơn Đông tên là Trương Diệu, nghe nói Vũ Huấn làm việc nghĩa, bèn trịnh trọng mời ông đến gặp mặt. Vũ Huấn quần áo tả tơi đi đến phủ Tế Nam. Khi gặp mặt, ông vừa nói chuyện một cách đĩnh đạc với Trương Tuần phủ, vừa se chỉ không ngừng. Sự thành thật và chất phác của ông khiến quan Tuần phủ rất cảm động, liền hạ lệnh miễn thu thuế trường nghĩa học và miễn lao dịch, hơn nữa còn hiến tặng 200 lượng bạc, đồng thời tấu xin vua ban cho ông tấm biển “Lạc thiện hảo thí” (nghĩa là “Thích làm việc thiện và hay bố thí”). Triều đình nhà Thanh ban cho trường danh hiệu “Nghĩa học chính” (nghĩa là “Trường nghĩa học chân chính”), ban thưởng cho ông bộ quan phục. Đó vốn là vinh dự không gì sánh nổi, nhưng trước mặt quan khâm sai, Vũ Huấn không muốn quỳ xuống tạ ơn, cũng không muốn mặc quan phục. Ông nói: “Trường nghĩa học chân chính, không phải phong danh hiệu, quan phục cũng không hữu dụng. Trong lòng tôi mãi mãi chỉ mong dựng được trường nghĩa học mà thôi”.
Tượng Vũ Huấn (Nguồn: soundofhope)
Vũ Huấn toàn tâm toàn ý mở trường nghĩa học, vì nghĩ nếu lấy vợ sinh con thì tất cả đều khổ sở, cho nên ông cả đời không lấy vợ, không lập gia đình, nếm trải đủ nỗi gian nan cơ cực. Vũ Huấn lúc tuổi già thanh danh lan xa, già trẻ trai gái khắp nơi đều bày tỏ lòng kính trọng đối với ông.
Vào ngày đưa tang, dân chúng các thôn không ai bảo ai đều tự mình lập đàn tế lễ suốt dọc 30 cây số, số người cùng đưa linh cữu lên tới cả vạn, người đến xem hai bên đường đông nghìn nghịt, cả thầy lẫn trò thương khóc rung trời, người dân ai nấy hay tin đều rơi lệ.
Bên ngoài ngôi trường “Sùng Hiền Nghĩa Thục” mà Vũ Huấn đã sáng lập, người ta đã xây dựng một đền thờ để tưởng nhớ ông. Ngày nay, khi chúng ta đến thị trấn Liễu Lâm, tỉnh Sơn Đông vẫn có thể thấy đền thờ Vũ Huấn ở đó.
Lan Chi biên dịch
Nguồn: Soundofhope (Quách Hiểu)
Link tham khảo:
No comments:
Post a Comment