HAI VỊ MÔN THẦN

Mấy chục năm trước ở VN, có thể thấy có người Việt gốc Hoa dán trên cửa nhà hình 2 ông Thần giữ cửa nhưng bây giờ có lẽ chỉ vào đình Thần hay miếu mới hy vọng thấy được 2 ông Thần nầy.

Ở Úc càng không có hy vọng thấy được vì nhà bên này chỉ có một cửa và cũng chẳng còn ai tin vào 2 ông Thần giữ cửa mà chỉ tin vào hệ thống khóa an toàn và báo động. Tôi cũng đã đi nhiều chùa, miếu nhưng cũng chưa thấy qua.

Hôm nay mời các bạn đọc lại một tư liệu về truyền thuyết cũ nhưng đã trở thành một mảnh văn hóa Á châu trong cộng đồng người Hoa và Việt gốc Hoa:

THẦN ĐỒ VÀ ÚC LUỸ - HAI VỊ MÔN THẦN

Thần Đồ 神荼, Úc (Uất) Luỹ 郁壘 là hai vị môn thần chuyên trừ tà đuổi quỷ, bảo hộ bình an trong truyền thuyết cổ đại. Người xưa tế tự Môn thần, một là họ cho rằng phàm nơi con người sinh sống, không có chỗ nào là không có thần. Để báo đáp ân đức của Môn thần nên đã theo thời mà tế tự. Hai là nhờ vào Môn thần trừ tà đuổi quỷ bảo hộ bình an.

Lúc ban đầu, hai vị Môn thần này là hai tượng thần được tạc bằng gỗ cây đào, đem treo trên cánh cửa. Kì thực, hai vị thần này chính là hoá thân của hai vị thần tướng Thần Đồ và Úc Luỹ.

Truyền thuyết kể rằng, trên núi Độ Sóc 度朔 ở đông hải có một cây đào lớn, cành nhánh uốn cong, lá tươi tốt um tùm, vươn dài đến 3000 dặm. Trên cây có một con gà vàng, phía dưới có hai vị thần tiên, một người tên Thần Đồ神荼, người kia tên Úc Luỹ 郁壘. Họ đứng dưới gốc cây đào, quan sát hành tung của bách quỷ. Gặp phải ác quỷ nào vô cớ gây hoạ, gây hại cho nhân loại, hai vị thần liền dùng dây thừng trói quỷ lại đưa xuống dưới núi cho hổ ăn thịt. Về sau, mỗi khi gặp lúc trừ tịch năm cũ, mọi người liền đặt hình người được tạc bằng gỗ cây đào, còn vẽ thêm Thần Đồ, Úc Luỹ và hổ để xua đuổi tà ma ác quỷ.

Hai vị thần tiên này có thể hàng phục ma quỷ, hình tượng của họ đương nhiên cũng dữ dằn đáng sợ. Bức hoạ trong Tam giáo nguyên lưu sưu thần đại toàn 三教源流搜神大全 là tôn dung của hai vị đại thần này. Họ phanh ngực, tay cầm kiếm, tóc dựng đứng như sừng trên đầu, chân mày nhô cao, đỉnh đầu như gò, mày ngang mắt dọc, trong nụ cười nhạt ẩn chứa sát cơ, đúng là hình tượng vị sát thần hung bạo. Có như thế, ác quỷ mới nhìn đã sợ, nghe hơi gió mà chạy. Về sau mọi người không treo hình tượng nữa mà chỉ treo trên cánh cửa một nhánh đào, hoặc dùng bút lông viết ra tôn danh của hai vị thần, hoặc giả viết lên nhành đào mấy câu thần chú. Như vậy tà ma quỷ quái nhìn thấy liền dừng bước. Trừ tịch hàng năm đều như thế, đó gọi là “tân đào hoán cựu phù” 新桃換舊符.

Ngày nay mọi người vẫn có tập quán dán Môn thần lên cửa, nhưng không hoàn toàn là mê tín, mù quáng sùng bái như thời cổ. Với truyền thống văn hoá của trầm tích mấy ngàn năm, trong không khí vui mừng ngày tết, nó đã trở thành một loại “môn hoạ” 門畫 (tranh vẽ dán nơi cửa) có giá trị thẩm mĩ cao. Theo phương thức truyền thống trang trí cửa chính, nó là sự thoả mãn về tâm lí, một phương thức chúc phúc mang tính xã hội, khiến người ta cảm thấy hỉ khánh cát tường, thuỵ khí mãn môn.

Dịch giả: Huỳnh Chương Hưng

Nguyên tác Trung văn

MÔN THẦN THẦN ĐỒ DỮ ÚC LUỸ

門神神荼與郁壘

Trong quyển

CÁT TƯỜNG ĐÍCH TRUNG QUỐC

吉祥的中國

Bản công ti biên tập bộ biên soạn

Ngọc thụ đồ thư ấn loát hữu hạn công ti, năm Dân Quốc thứ 90.

(Sưu tầm trên mạng)