Ngày Đông chí, diễn ra khoảng giữa tháng 12 hàng năm, không chỉ là sự kiện thiên văn quan trọng mà còn mang ý nghĩa sâu sắc trong các nền văn hóa trên toàn thế giới.
Ngày Đông chí 2024 là bước ngoặt quan trọng trong chu trình thiên nhiên
Với sự thay đổi của chu kỳ ánh sáng mặt trời, Đông chí đánh dấu thời điểm mà mặt trời ở vị trí cực nam, khiến cho Bắc bán cầu trải qua ngày ngắn nhất và đêm dài nhất trong năm.
Với sự thay đổi của chu kỳ ánh sáng mặt trời, Đông chí đánh dấu thời điểm mà mặt trời ở vị trí cực nam, khiến cho Bắc bán cầu trải qua ngày ngắn nhất và đêm dài nhất trong năm.
Ở Việt Nam, Đông chí thường không được tổ chức rầm rộ giống như các ngày lễ Tết khác. Tuy nhiên, cái ý nghĩa quanh ngày này vẫn rất đặc biệt, đó là thời gian để gia đình sum họp, điều chỉnh đời sống phù hợp với tiết trời lạnh giá hơn.
Nhiều gia đình Việt vẫn có thói quen ngày Đông chí là ngày đoàn tụ gia đình, cúng ông bà tổ tiên và ăn bánh trôi, chè trôi nước để cầu may mắn, ấm áp (Ảnh minh họa: ITN).
Ngày chính xác của Đông chí trong năm 2024 là ngày 21/12. Đây là thời điểm đánh dấu sự chuyển giao từ mùa thu sang mùa đông, một bước ngoặt quan trọng trong chu trình thiên nhiên.
Tại nhiều quốc gia, dịp này được xem như thời điểm quan trọng để tổ chức các hoạt động và lễ hội mừng mùa đông.
Ngày Đông chí là gì?
Đông chí hay Tiết Đông chí là một trong 24 tiết khí theo lịch Trung Quốc cổ đại, khởi đầu bằng điểm giữa của mùa đông, được coi là một bước ngoặt quan trọng trong chu trình thiên nhiên, tượng trưng cho sự kết thúc chu kỳ tối tăm và sự bắt đầu của ánh sáng.
Đông chí thường bắt đầu vào khoảng ngày 21 hoặc 22/12 Dương lịch (sau tiết Đại tuyết) và kết thúc vào ngày 5 hoặc 6/1 của năm sau, trước khi tiết Tiểu hàn bắt đầu.
Ngày đông chí là ngày chứa điểm đông chí tính theo múi giờ địa phương, trong ngày Đông chí, ở Bắc Bán cầu xảy ra hiện tượng ngày ngắn và đêm dài nhất trong năm. Nguyên nhân là do trục Trái Đất nghiêng xa Mặt Trời ở bán cầu Bắc, khiến ánh sáng Mặt Trời chiếu đến khu vực này trong thời gian ngắn hơn.
Ngược lại, tại Nam Bán cầu, trục Trái Đất nghiêng gần Mặt Trời hơn, dẫn đến hiện tượng ngày dài và đêm ngắn nhất trong năm. Đây là kết quả của sự nghiêng trục Trái Đất và quỹ đạo hình elip của hành tinh quanh Mặt Trời, tạo nên sự khác biệt rõ rệt về độ dài ngày đêm giữa hai bán cầu trong cùng thời điểm.
Tết Đông Chí, nhiều gia đình Việt cũng sẽ làm món bánh trôi đặc trưng để cầu bình an, may mắn (Ảnh minh họa: ITN).
Món ăn truyền thống trong ngày Đông chí
Vào ngày Đông chí, các gia đình thường chuẩn bị những món ăn truyền thống với ý nghĩa sâu sắc. Những món ăn không chỉ để nuôi sống cơ thể mà còn mang trong mình những câu chuyện văn hóa truyền thống:
Chè trôi nước: Tương tự như bánh trôi, chè trôi nước cũng được làm từ bột nếp và nhân đường, nhưng thường được ăn với nước cốt dừa, tạo nên một hương vị độc đáo.
Bánh trôi: Là món bánh truyền thống được làm từ bột nếp, thường có nhân đường hoặc đậu xanh, biểu trưng cho việc gợi nhớ tổ tiên và cầu mong sức khỏe.
Các món ăn từ bột gạo: Người Việt còn làm các món như bánh xèo hay bánh khọt, tạo cảm giác đoàn viên và quây quần bên nhau.
Mỗi món ăn không chỉ là một phần của bữa cơm gia đình mà còn là biểu tượng cho sự đoàn kết và tình yêu thương, là cầu nối giữ chặt những giá trị văn hóa xuyên thế hệ.
Nguồn gốc Tết Đông Chí của người Hoa (Ảnh minh họa: ITN).
Ý nghĩa, Lễ hội của ngày Đông chí trong các nền văn hoá
“Đông chí lớn hơn Tết” là câu nói của người Hoa ý chỉ sự quan trọng của tết Đông chí không hề thua kém Tết Nguyên đán.
Theo sử sách Trung Quốc từ thời phong kiến, vào ngày Đông chí, vua chúa sẽ tổ chức tiệc tùng kéo dài suốt 5 ngày. Các dân thường cũng sum họp và thưởng thức những món ăn truyền thống như bánh trôi nước (tangyuan), tượng trưng cho sự đoàn viên và hạnh phúc.
Ngoài ý nghĩa trên, ngày Đông chí là một yếu tố quan trọng để xác định ngày Tết Nguyên đán và tháng nhuận trong âm lịch Trung Quốc. Sau ngày Đông chí sẽ đến tháng cuối cùng của năm, gọi là tháng Chạp.
Tại Việt Nam, mặc dù ngày Đông chí không phải là một ngày lễ lớn, nhưng tùy vào phong tục của mỗi gia đình vẫn làm lễ cúng gia tiên để cầu mong một năm bình an, khỏe mạnh và thuận lợi.
Lễ hội Đông Chí vô cùng hấp dẫn trên thung lũng Pakistan (Ảnh minh họa: ITN).
Các lễ hội ở các nước:
Ngày Đông chí cũng mang nhiều ý nghĩa đặc biệt ở nhiều quốc gia trên thế giới. Có rất nhiều sự kiện và lễ hội thú vị được diễn ra vào ngày này như: Festivus, Kwanzaa, Yalda, Saturnalia, Hanukkah, HumanLight.
Tại các nước phương Tây, ngày Đông chí trùng với thời điểm lễ Giáng Sinh, những người theo đạo Thiên Chúa giáo tưởng nhớ về sự ra đời của Chúa Jesus vào lúc 0h00 ngày 25/12.
Đây là dịp vô cùng quan trọng và được tổ chức rất long trọng, giống như một lễ Tết chính trong năm. Dưới đây là một số ví dụ tiêu biểu:
Lễ hội Dongzhi ở Trung Quốc: Tại Trung Quốc, Đông chí là một trong những tiết khí quan trọng nhất, được tổ chức từ thời kỳ triều Hán cách đây hàng thế kỷ.
Người dân thường tổ chức các bữa tiệc lớn để chào mừng hồi sinh của ánh sáng, mời gọi hạnh phúc và sức khỏe. Truyền thống ăn các món ăn như bánh trôi nước và thang viên mang ý nghĩa tượng trưng cho sum họp gia đình.
Lễ hội Yule: Ở Bắc Âu, lễ hội Yule được tổ chức vào khoảng thời gian này, với những hoạt động như thắp nến và trang trí cây thông Noel. Đây là dịp để gia đình tụ tập bên nhau, thể hiện cầu nguyện cho phồn thịnh và an lành trong mùa đông.
Lễ hội Inti Raymi: Diễn ra ở Peru, lễ hội Inti Raymi tôn vinh vị thần mặt trời, diễn ra vào mùa hè nhưng thường có một số sự kiện văn hóa gần sát thời điểm Đông chí. Đây là thời kỳ thể hiện lòng tôn kính với các vị thần và thiên nhiên thông qua các điệu nhảy và âm nhạc.
Lễ hội Yalda ở Iran: Yalda được tổ chức vào đêm dài nhất năm, mang ý nghĩa của quây quần và tưởng nhớ ánh sáng. Người dân thường tụ họp bên nhau, thưởng thức các món ăn truyền thống, thực hiện các hoạt động vui chơi.
Một số nền văn hóa khác cũng có các lễ hội truyền thống quanh ngày Đông chí như lễ hội Saturnalia ở La Mã cổ đại, lễ Giáng Sinh hay Hanukkah trong cộng đồng Do Thái.
Những lễ hội và kiện này không chỉ là dịp để kỷ niệm mà còn là thời gian để mọi người tập trung lại với nhau, tạo mối liên kết và giữ gìn những giá trị văn hóa đặc sắc của dân tộc mình.
Thanh Nhung / Theo: Dân Sinh
No comments:
Post a Comment