Màu xanh hiện lên nền sứ trắng, những bông hoa xanh biếc yêu kiều, là yếu tố tịnh của “báu vật nhân gian” này. Sứ Thanh Hoa tồn tại như một báu vật quý giá, khó trách văn nhân mặc khách vì thế mà tạo nên vô số những áng văn thơ và âm nhạc thanh thoát bất hủ.
Đồ sứ Thanh Hoa sử dụng trong nước có màu xám xanh, đôi khi là màu xanh hơi xám một chút, hoặc là thanh hoa phát ra màu xanh ánh xám. Họa tiết hoa văn có đặc trưng mềm mại, phóng khoáng, các nét vẽ tương đối đơn giản, còn hơi thô, thường gặp là trang trí hoa cỏ.
Người Mông Cổ lập ra nhà Nguyên sau khi chiếm được Trung Nguyên, nên lịch sử phát triển Trung Quốc cũng bị ảnh hưởng bởi những nét đặc thù của người dân Mông Cổ, đặc biệt là nghệ thuật văn hóa gốm sứ.
Do người Mông Cổ có thói quen sử dụng đồ sành nhiều hơn đồ sứ nên thời gian này đồ sứ được sản xuất rất ít nên những đồ sứ thời Nguyên mới trở nên đặc biệt quý hiếm.
Đồ sứ thời Nguyên với những đặc điểm sau: “Đường nét trên gốm sứ thời nhà Nguyên còn mang đậm phong cách Mông Cổ nên nét vẽ thô, chưa mang tính thẩm mỹ cao, vẽ con rồng dài giống con trùn đất, còn vẽ con phụng giống con gà. Nhưng đến cuối thời kỳ nhà Nguyên đầu thời kỳ nhà Minh, đường nét vẽ tinh tế, biến tấu tinh xảo hơn”.
Sứ Thanh hoa bất kể là dùng chất liệu gì, hoa văn đường nét, thời gian nung hay công nghệ chế tác đều cực kỳ tinh tế. Thông qua nặn bùn, làm phôi, in phôi, vuốt phôi (làm cho đường nét phôi sắc sảo), tráng men bên trong, vẽ phôi, xoa men bên ngoài, khoét đáy cho vừa đủ, vẽ kiểu dáng đáy, tráng men đáy, bọc men vừa đủ, hoàn thành tác phẩm sứ thô, nung sứ, mở lò, … hơn mười mấy công đoạn làm việc.
Thiên nhiên diệu kì, ai ngờ được đất đá có thể được chế thành phôi bùn, phôi bùn lại kinh qua một giai đoạn gia công nữa rồi thay da đổi thịt. Mỗi một sản phẩm sứ đều bắt nguồn từ những người thợ lành nghề nhiều năm kinh nghiệm, tỉ mỉ từng nét vẽ, dù nội dung tranh vẽ không đổi nhưng mỗi một tác phẩm đều mang trên mình đặc điểm sinh mệnh riêng.
Có lời kể rằng, Sứ Thanh Hoa là sản phẩm gia truyền, đạt đến đỉnh cao ở giai đoạn thời Minh – Thanh, là một trong những dòng gốm sứ cao cấp và đắt tiền nhất thời đó. Nhưng từ sau cải cách, vì sự cạnh tranh giữa các lò gốm sứ cùng địa phương, kỹ thuật sản xuất gốm sứ không ngừng phát triển trong khi gốm sứ Thanh Hoa mang tính truyền thống, đơn chiếc, giá cả quá đắt đỏ, chỉ sản xuất đáp ứng một hai tầng lớp nên sứ Thanh Hoa không được sử dụng rộng rãi so với những lò gốm khác.
Chủ lò gốm đời cuối cùng vì không cam tâm nhìn tinh hoa lò gốm truyền đời thất lạc nên đã đem kỹ nghệ gốm sứ Thanh Hoa truyền lại vào dân gian, từ đó gốm sứ Thanh Hoa trở thành loại gốm sứ thông dụng như hiện nay.
Các sản phẩm gốm sứ có vẽ hoa lam hiện giờ đều là bắt nguồn từ sứ Thanh Hoa này, dĩ nhiên về chất lượng, độ dày mỏng, độ trong, thanh vang, sự tinh tế, v.v… đều không thể dùng gốm sứ ngày nay để đánh giá gốm sứ Thanh Hoa gia truyền ngày trước. Sứ Thanh Hoa cổ cũng là 1 trong số nhiều món được các tay sành đồ cổ lùng mua.
Sứ Thanh Hoa còn là “Phép ẩn dụ” tài tình. Thời xưa người đọc sách Thánh Hiền hy vọng có thể “Thanh xuất vu lam” hay “Thắng vu lam”, tức là hậu sinh khả úy, trò có thể giỏi hơn thầy, bước vào con đường làm quan với nguyện vọng “Thanh vân trực thượng” (thẳng tiến mây xanh), khát vọng làm một “thanh thiên” được người dân kính yêu; thậm chí sau này có xếp áo mũ về quê cày ruộng cũng hy vọng có thể “Danh thùy thanh sử” (lưu danh sử sách), “lưu thủ đan tâm chiếu hàn thanh” (lưu lại một tấm lòng son). Rõ ràng, chữ “thanh” (xanh dương) trở thành sức nặng đối với các nhân sĩ lúc bấy giờ.
Cung Thức đời Thanh trong tác phẩm “Đào Ca” tán thưởng sứ Thanh Hoa: “Men trắng hoa xanh một lửa nung thành, hoa từ trong men nở lộ rõ ràng. Có thể hòa cùng sự kỳ diệu của tạo hóa tiên thiên, vô cực tồn tại thái cực sinh”.
Kỳ Văn / Theo: ĐKN
No comments:
Post a Comment